GİZLENENİN PEŞİNDE :HADİ BİR BÜYÜK YANLIŞI DÜZELTELİM!
Mehter ya da Mehteran dediğimiz yapılanma Osmanlı Yeniçeri askeri bandosunun adı. Dünyanın en eski bandolarından olduğunu biliyoruz. Aslında Osmanlı öncesi hatta İslamiyet öncesi Türk Devletlerinde de benzer formlarda kullanıldığını biliyorum, yani kadim bir gelenek. Osmanlı’da ne zaman ve nasıl başladığına ilişikin rivayet muhtelif ancak 1. Murat dönemine ilişkin karine epey fazla. Burada yazımızın başlığını oluşturan tümceye gelmek istiyorum. Bu nokta günümüzde duyduğumuz bizleri heyecanlandıran müziklerin aslında genel kabulün çok ötesinde, çok güncel olduğuna dair. En fazla yüz yıllık.
Yaklaşık 700, 800 yıllık olması beklenen marşlar aslında 1918 yılı sonrasına tarihleniyor.
Bildiğiniz gibi 1826 yılı tarihimizde önemli. 2. Mahmut, önceki padişahların çokça düşündükleri ancak farklı saiklerle cesaret edemedikleri bir süreci başlatan ve modernizasyon, batılılaşma hamlesi olarak tarif edilecek bir yaklaşımla, Yeniçeri Ocaklarını kapatıyor. Bu süreçten elbette Ahi, Bektaşi Ocakları, Mehteran bölüğüde nasibini alıyor. Bu kısmen kanlı süreçten eski marşlar, müzikler, notalar da etkileniyor ve kayboluyor. Belki de kaybolması eskiyi dair izlerin silinmesi içindir.
Kamuoyunun, yurttaşların, eski yüzyılların marşları olduğunu düşündükleri Mehter müzikleri 2. Meşrutiyetin ilanı ile birlikte bir başka ifade ile 1908 yılından sonraya rastlıyor ve bu sürece 1914 yılı itibariyle Enver Paşa’nın talihmatları ile yeniden başlanıyor. İttihatcıların ulusalcı kimliklerinin ön plana çıktığı besteler yazılıyor. Ümmet kavramı yerini Millet kavramına bırakıyor. “Türk milleti, Türk milleti, Aşk ile sev Milliyeti, Ceddin deden, neslin baban, en kahraman Türk milleti” vurgusu mehter marşlarında yerini alıyor. Hatta bu tesbitin yanısıra Ceddin deden marşının Muallim İsmail Hakkı Bey tarafından 1917 yılında yazıldığını biliyoruz. Fetih marşı ise Arif Nihat Asya tarafından yazılıyor ve 1980 yıllarında Yıldırım Gürses tarafından besteleniyor.
Hatırlatmak istedim.
Esen kalın...
