Bir dönem binlerce insanın ölümüne neden olan çiçek hastalığının, nerede ortaya çıktığı, tedavisinin nasıl başladığı merak konusu oldu.
İşte bu nedenle İlk çiçek aşısı ne zaman, nasıl ve kim tarafından icat edildi yanıtlarını sizler için araştırdık.
Variola adında bir virüsün sebep olduğu çiçek hastalığı ilk defa M.Ö.10.000 yılında Kuzeydoğu Afrika’da tarım toplumlarında görülmüş, M.Ö.1122’de Çin’de kayıtlara geçmiştir. Bu bulaşıcı hastalık tüccarlar, ordular ve hacılar aracılığıyla dünyanın her yerine yayılmıştır.
Tıp tarihçileri, tarihin başlangıcından beri insanlığı korkutan bir hastalık olan çiçek hastalığı, 1700'lerde sadece Avrupa'da yaklaşık 400.000 kişinin hayatına mal olduğunu ve yüz binlerce kişiyi yara izleri ve bozulmuş yüzlerle yaşamaya mahkûm ettiğini belirtiyorlar. Çiçek virüsü, bir yangının ormanı aniden sarması gibi tüm şehri bir anda sarabiliyor ve yakalanan herkeste yüksek ateş, dayanılmaz kaşıntılar ve ciltte su dolu kabarcıklara neden olabiliyordu. Hastalığa yakalananların yarısı birkaç hafta içinde ölüyordu ve hastalığın tedavisi yoktu.
İngiliz hekim Edward Jenner, inekler için öldürücü olan ancak insanlar için zararsız olan cowpox hastalığını geçiren sütçülerin çiçek hastalığından korunduklarına dair hikayeler duydu. 1796 yılında, bir sütçünün cowpox lezyonlarından örnek aldı ve sekiz yaşındaki çocuğun cildine attığı iki çizikle örneğini aktardı. Hafif ateşle rahatsızlık geçiren çocuk kısa sürede tamamen iyileşti. Daha sonra Jenner, çocuğu çiçek lezyonlarından gelen örnek ile aşıladı ve çocukta hiçbir hastalık gelişmedi.
Hekim Jenner, çiçek aşını geliştirdi. Uygulamaya başladı.
Osmanlıda Çiçek Aşısı…
Yakutların kızıl saçlı ve kırmızı elbiseli Rus bir kadın olarak tasavvur ettiği çiçek hastalığı toplu ölümlere, hayatta kalanlarda ise körlüğe sebep olmuş, insanları ömürlerinin geri kalanını yüzlerindeki çiçek yarası iziyle yaşamaya mahkum etmişti. İsmiyle müsemma olmayan çiçek hastalığı çoğunlukla çocuklarda görülmesine rağmen tüm yaş gruplarını da etkilemiş ve büyük nüfus kayıplarına yol açmıştı.
Bu nedenle Osmanlı döneminde çiçek aşısı kullanımı 1885 tarihlerine kullanılmaya başlanmış. Çiçek hastalığının yayılması ve ölümlere yol açmasıyla, Sultan 2 Abdülhamid çiçek aşının ilk defa uygulanabilmesi için Osmanlı Devleti'nde bir kanun çıkarmıştır. Aşı ile birlikte hastalıkta çok ciddi azalmalar meydana gelmiştir.
Aşıyla yok olan tek hastalık
Yüzyıllarca dünyayı kasıp kavuran, 19. yüzyılda çok yönlü mücadele gerektiren çiçek hastalığının 20. yüzyılda çiçek aşısı üretiminin bir standarda bağlanmasıyla etkisi kırılmaya başlamış ve 1964-1978 yılları arasında bütün dünyadaki aşılama kampanyaları ile büyük ölçüde kontrol altına alınmıştır. 1978’den itibaren yeni vaka görülmemiş ve 1979 yılında Dünya Sağlık Teşkilatı (WHO) bu hastalığın yeryüzünden kalktığını ilan etmiştir. Çiçek, insanoğlunun yeryüzünde yok ettiği tek hastalıktır. Hastalığın etkeni olan variola virüsü, Dünya Sağlık Örgütü’nün izniyle Atlanta, Hollanda ve Moskova’da bir laboratuvarda saklanmaktadır.
