Mevki rantından bahsedebilmek için, kent merkezi tanımından yola çıkmak gerekir. Kent merkezini tanımlamak için bugüne kadar çeşitli kavramlar geliştirilmiştir. Bunlar Çarşı, Kent merkezi, Merkezi iş alanı, Merkezi ticaret bölgesi, Merkez, Özek, Pazaryeri vb.dir. Merkezi alan, en yüksek erişilebilirlik noktasının etrafında meydana gelen ve hemen yanında erişilebilirliğin avantajlarından yararlanma derecesi en yüksek olan üst düzeydeki kullanımların ( perakende ticaret, büro hizmetleri vb.) yer aldığı, kentin ve alt bölgesinin (etki alanı) odak noktasını oluşturduğu alandır.
Amerikalı plancılar merkez kavramı yerine Merkezi iş alanı (Central Business District) tanımını kullanmakta ve merkezi çekirdek, çevresel kuşak ve saçaklarıma alanı olmak üzere üç alt bölgeden oluşan bir bütün olarak değerlendirmektedir. Tüm bu tanımlardan yola çıkarak kent merkezini "Kentte en fazla hizmet veren ihtisaslaşmış işyerleri ile beraber bulunmak zorunluluğundaki karar verme ve buna bağlı faaliyetlerin sınırlı bir alanda yoğun bir biçimde yerleştikleri, en yüksek arazi değerlerinin oluştuğu bölge" olarak tanımlayabiliriz.
KENT MERKEZİ 8
Kentin, alt bölgesinin ve hatta içinde yer aldığı ülkenin sosyoekonomik yapısındaki değişimlerinin kentsel mekana yansıtmasının ilk gerçekleştiği,
Ekonomiyi yapıyı yönlendiren yönetim, denetim eşgüdüm etkinliklerin yanı sıra perakende ticaret ile geleneksel üretim etkinliklerinin en yüksek yoğunlukta olduğu,
Kentin ana vergi ödeyicisi, mal fazlasının, hizmetin ve sermayenin el değiştirdiği,
Çok özel mal ve hizmet üretimin yapıldığı ve pazarlandığı,
Kentin en önemli kamu ve yarı kamu hizmetlerinin yer aldığı,
Kentsel kullanımlarda çeşitlenmenin olduğu,
Kentsel yaşam ile ilgili ekonomik, sosyal, kültürel kararların alındığı,
Yaya ve taşıt dolaşımı ile gündüz nüfusunun en yüksek düzeye ulaştığı,
Yaya ulaşımına açılmış meydan ve geçitler ile ulaşım ağında düğümlenmenin
olduğu,
Kentsel bütünün iletişim akımlarının toplandığı ve dağıtıldığı,
Kentteki arazi değerinin en yüksek olduğu,
Oldukça yüksek katlı ve yoğun yapı düzeninin olduğu, yerdir.
Rantin yüksek olması beklenen kent parçası, kent merkezi ile sınırlı değildir. Çeşitli kent kuramlan, kentlerin farklı noktalarında, farklı kullanımlara bağlı olarak rantin da doğru orantılı bir biçimde kent merkezine olan uzaklığa bağlı olmadığını açıklamaya çalışmıştır. Örneğin, 1920li yıllarda Ernest Burgess tarafından geliştirilen kentsel gelişim modellemesi, kenti bir bütün olarak 6 çember halinde tasvir etmiştir.
Kaynak.Kentsel Dönüşümde Model Arayışları TOKİ Araştırma Dizisi 8
