Sarayı Caddesi ve «Çocuk Sarayı Caddesi» namını Bu kısımlarda da bir çok yeni ve asri binalar arasında Adliye Vekâleti, İktisat Vekâleti, Gazi mektepleri, Himayei Etfal apartmanları gibi muazzam inşaat görünür.
Samanpazarına gelince yol ikiye ayrılır. Soldaki yol kaleye doğru gider. Bu yol üzerinde eski Ankaranın çarşı ve mahalleleri vardır. Sağ tarafa giden yol yine eski mahalleler arasından geçtikten sonra Halk Evi önünde istasyondan gelen cadde ile birleşir.
Caddenin bu kısmı yeni plan mucibince Opera Meydanı ismini almaktadır. Buradan ayni cadde Cümhuriyet Caddesi ismini alarak Yenişehir’e doğru devam eder. Bu caddenin baş-langıcında sağa giden ve İstiklâl Caddesi namını alan diğer bir yol vardır ki istasyondan gelen yolla Büyük Millet Meclisi önünde birleşir.
Cumhuriyet caddesinin solunda Ankara Hukuk Mektebi, Hariciye Vekâleti binaları ve bir az geride Ticaret Mektebi vardır. Bu kısımda yüksek bir tepenin üzerinde yan yana Halk Evi ve Etnoğrafya Müzesi görünür. Müzenin önünde Gazi Hazretlerinin Kanonika tarafından yapılmış olan at üstünde diğer bir heykeli dikilmiştir.
Caddede yürümeye devam edecek olursak solda İsmet Paşa Kız Enistitüsünün güzel binası ve onun arkasında Kız Lisesi ve daha arkada inşaatı henüz bitmiş olan Memleket Hastahanesinin muazzam binasını ve onun biraz aşağısında da Erkek Lisesi binalarını görürüz.
Onun öte tarafında da demiryolları idaresine ait binalar ve Bu caddenin sağ tarafında Ankara - Sivas demiryolu ve onun öte tarafında da demiryolları idaresine ait binalar ve fabrikalar vardır. Demiryolu köprüsü geçildikten sonra Yenişehir kısmı başlar. Yol burada pek ziyade genişliyerek Gazi Caddesi ismini alır ve ayni genişlikte Lozan meydanına (Havuzbaşı) kadar devam eder. Bu caddenin sağ ve sol taraflarında çok mükemmel ve asri binalar vardır. Bunlar arasında Sıhhiye Vekâleti, Zabitan Yurdu, Devlet Şurası, Hilaliahmer Cemiyeti binaları göze çarpmaktadır.
Lozan meydanından iki şose ayrılır. Sağdaki Dikmen tarafına, soldaki Çankaya tarafına gider. Dikmen cihetine giden şosenin üzerinde Milli Müdafaa Vekâleti ile Büyük Erkâmhar- biyenin muazzam binaları görünür. Bunların üst tarafında yeni yapılmakta olan Harbiye Mektebi vardır. Çankaya’ya doğru giden düz şose üzerinde de çok güzel binalar ve bazı Sefaret- haneler bulunmaktadır. Şehrin bu kısmı tamamı ile bağlık, bahçeliktir.
Gazi Caddesinin başlangıcında, tren yolunun gittiği tarafa uzanan yol, Cebeci Caddesidir. Bu caddenin sağ tarafında Sıhhiye Vekâletinin Laboratuvarları İdarei Hususiyeye ait büyük fidanlık, İncesu vadisi, bir çok bahçeler ve köşkler vardır. Sol tarafta ise, şehrin cenup kısmını teşkil eden eski Ankaranın bazı mahalleleri ile Yeni şehir istasyonu ve Cebeciye kadar devam eden bir çok yeni ve güzel evler görünür. Bu cadde Cebeciyi geçtikten sonra tren yoluna muvazi bir istikamet takip ederek Kayaş’a ve daha ilerilere kadar devam eder. * Millet Meydanı’ndan eski şehrin iç kısmına doğru devam eden yolun ismi Anafartalar Caddesi dir. Bu yol kale tarafına doğru giderken şehrin asıl kalabalık kısmından ve çarşısından geçer. Ankara’nın eskiden Karaoğlan Çarşısı denmekle maruf kısmında bu gün yeni ve büyük binalar muntazam dükkânlar görünür. Ankara Memurlar Kooperatif Şirketi, Emlak ve Eytam Bankası, Ankara Beledivesi va asrî Hal bu cadde üzerindedir. Saman pazarına doğru yolumuza devam edecek olursak ayni cadde Balık pazarından sonra ve adliye.
Kaynak: Ankara Vilayeti, Türkiye Seyahatnamesi No.1,Seyyah Kandemir,Ankara 1932
