Bir Diktatörün Sonu: Saddam Hüseyin

Bugün 30 Aralık 2025. Tam 19 yıl önce bugün, Irak'ın devrik lideri Saddam Hüseyin, Kurban Bayramı'nın ilk sabahında Bağdat'ta bir askeri üste idam edildi.

"Tikritli Çocuk" olarak başladığı hayatını "Ortadoğu'nun Demir Yumruklu Diktatörü" olarak bitiren Saddam'ın mirası, arkasında hala tartışılan savaşlar, toplu mezarlar ve sırlarla dolu bir tarih bıraktı.

Tikrit’in Tozlu Yollarından İktidara

Saddam Hüseyin, 1937 yılında Tikrit yakınlarındaki el-Avce köyünde, yetim bir çocuk olarak dünyaya geldi. Babası o doğmadan ölmüş, üvey babası ise ona şiddet uygulayan "Yalancı Hasan" lakaplı bir adamdı.

• Hayatta Kalma İçgüdüsü: Küçük Saddam, mahalledeki zorbalardan korunmak için yanında her zaman asfalt kaplı bir demir çubuk taşırdı. Bu erken dönem travmaları, onun ilerideki "kimseye güvenmeme" ve "mutlak güç tutkusu" karakterinin temelini attı.
• Siyasi Yükseliş: 1957'de Baas Partisi'ne katıldı. 1959'da dönemin Başbakanı Abdülkerim Kasım'a düzenlenen suikast girişiminde yer alıp yaralanınca Suriye ve Mısır'a kaçtı. 1968'deki darbede kilit rol oynayarak iktidarın perde arkasındaki ismi haline geldi.

Diktatörlüğün Canlı Yayında İlanı

Saddam Hüseyin, 16 Temmuz 1979'da resmen devlet başkanı oldu. Ancak asıl "diktatörlük" ilanı, göreve geldikten sadece birkaç gün sonra gerçekleşti.

Tarihin En Korkunç Toplantısı: Saddam, partisinin üst düzey yetkililerini bir salona topladı. Sahneye çıkıp purosunu tüttürürken, "hain" olduğunu iddia ettiği isimleri tek tek okudu. İsimleri okunanlar salondan ağlayarak çıkarıldı ve dışarıda infaz edildi. Salonda kalanlar ise hayatta kalabilmek için Saddam'ı ayakta alkışlamak ve "hainlere" lanet okumak zorundaydı.

Savaşlar ve Katliamlar Dönemi

Saddam'ın 24 yıllık mutlak iktidarı, Irak'ı bitmek bilmeyen savaşların içine sürükledi:

1. İran-Irak Savaşı (1980-1988): 1 milyondan fazla insanın öldüğü bu savaş, iki ülkeyi de ekonomik olarak bitirdi ancak sınırları değiştirmedi.
2. Kuveyt'in İşgali (1990): Petrol kaynaklarını ele geçirme hırsıyla başlattığı bu hamle, ABD öncülüğündeki uluslararası koalisyonun müdahalesiyle (Çöl Fırtınası Operasyonu) sonuçlandı ve Irak'a yıllarca sürecek ambargoların kapısını açtı.

İşlediği İnsanlık Suçları

Saddam rejimi, kendi halkına karşı sistematik bir şiddet uyguladı. En büyük iki leke şunlardır:

• Halepçe Katliamı (1988): Enfal Harekatı kapsamında Kürt sivil nüfusa karşı kimyasal silah (hardal ve sinir gazı) kullanıldı. Yaklaşık 5.000 kişi dakikalar içinde hayatını kaybetti.
• Duceyl Katliamı (1982): Kendisine düzenlenen bir suikast girişimi sonrası 148 Şii sivilin idam edilmesi. Bu dava, yıllar sonra onun idam kararının ana gerekçesi olacaktı.

Korku Hanedanı

Saddam’ın ailesi, Irak halkı için en az kendisi kadar korkutucu bir figürdü.

• Uday ve Kusay: Büyük oğlu Uday, kontrolsüz öfkesi ve işkence merakıyla bilinirdi; milli futbol takımını maç kaybettikleri için işkenceye çekmesiyle nam salmıştı. Küçük oğlu Kusay ise babasının "sessiz ve tehlikeli" halefi olarak görülüyordu. Her ikisi de 2003'te Musul'da ABD güçleriyle girdikleri çatışmada öldürüldü.
• Damatların Sonu: Saddam'ın iki kızıyla evli olan ve Ürdün'e kaçan damatları, Saddam'ın "af" sözüne inanarak Irak'a döndükleri gün infaz edildiler.

Az Bilinen ve İlginç Bilgiler

Saddam Hüseyin'in kişisel hayatı, tuhaf saplantılar ve paradokslarla doluydu:

Bir Facianın Yıl Dönümü: Sarıkamış Harekâtı

İçeriği Görüntüle

• Kanlı Kur'an: 1990'ların sonunda, 60. yaş gününde Tanrı'ya şükretmek için kendi kanıyla bir Kur'an yazdırmaya başladı. İddiaya göre 3 yıl boyunca verilen 27 litre kan ile tüm ayetler kaleme alındı. Bugün bu nüshanın ne yapılacağı (saklanması mı yoksa yok edilmesi mi gerektiği) hala İslami otoriteler arasında tartışma konusudur.
• Romancı Saddam: Diktatörün boş vakitlerinde aşk romanları yazdığı bilinmektedir. En ünlüsü olan "Zabiba ve Kral", aslında kralın (Saddam) ve halkın (Zabiba) aşkını anlatan siyasi bir alegoridir.
• Kalaşnikof Minareler: Bağdat'ta yaptırdığı "Savaşların Anası" (Umm al-Ma'arik) Camii'nin minareleri, Scud füzeleri ve Kalaşnikof namluları şeklinde tasarlanmıştır.

Örümcek Deliğinden İdama

2003'teki ABD işgali sonrası kaçan Saddam, Aralık 2003'te Tikrit yakınlarında yerin altındaki dar bir sığınakta (örümcek deliği) yakalandı. Mahkemedeki savunmasında hala "Irak'ın meşru lideri" olduğunu savunuyordu. 30 Aralık 2006'da idam sehpasına çıktığında, başına kukuleta takılmasını reddetti ve soğukkanlı bir şekilde şehadet getirerek öldü.

Saddam’ın ölümü Irak'ta bir devri kapatsa da, ülkede bıraktığı mezhepsel kırılmalar ve şiddet sarmalı, bugün hala Ortadoğu'nun en büyük sorunu olmaya devam ediyor.