Hiç merak ettiniz mi 1930 yılında İstanbul'dan Ankara'ya trenle yapacağınız yolculukta nelerle karşılaşırdınız ve nasıl bir Ankara sizi bekliyor olurdu. Okuyacaklarınız sizler için ilginç olacaktır diye düşünüyorum. Yine Seyyah Kandemir anlatıyor bizde tarihe tanıklık ediyoruz.Nasıl bir Ankara bizi bekliyor. Cumhuriyet nasıl inşa ediliyor bir devlet nasıl kuruluyor. Kurtuluşun ve kuruluşun başkentinden kesitler iyi okumalar.
Ankara’ya gelirken
Ankara’ya birinci defa gelen bir yolcu için, Eskişehir’den sonra demiryolunun geçtiği çıplak arazi, bu mıntaka hakkında pekte iyi bir intiba vermez. Fakat Etimesut İstasyonuna gelince manzara birdenbire değişir. Bu ıssız, kimsesiz görünen geniş istepler ortasında böyle mamur ve yepyeni bir köy insanı hayrete düşürür. İşte burası şimdiki Ankara’nın garp kapısıdır. Ve her yolcu bu geniş ve yüksek kapıdan geçerken Cumhuriyet neslinin yapmış olduğu büyük eserler önünde bir kere daha hürmetle eğilir. Dünkü hayatla bugünkü hayat arasındaki farkı bütün canlılığı ile gösteren bu yeni inşaat, evler, mektep, hükümet dairesi, hâl, istasyon ve saire, etrafında yemyeşil bir saha görünür.
Tren, bu yeşil sahayı sevinçle geçerken Gazi İstasyonunda bir az durur. Gazi Çiftliği, her şeyi, her mümkünsüzü dehasının ışığı ve ateş ile yeniden canlandıran büyük adamın tükenmez kudretlerinden yalnız birisinin bir örneği olduğu halde, bütün ovayı kaplamaktadır. Ankara ovasında ağır ağır ilerlerken tarlalar, bağlar, bahçeler ve şark ufkunu kaplayan yüksek Ankara Kalesi» insana bir başka zevk verir. Ve her yolcu hissinin, hayalının inceliği ve genişliği nisbetinde, kendisini tarih denilen gürültülü deryaya salıverir. Kale, uzaklardan kocaman bir baş gibi görünür. Bu baş, sivri tepenin üstünde, omuzları içine gömülü bir kartal duruşu ile, bütün ufukları süzmektedir.
Bu umumî görüş Ankara İstasyonuna girerken daha büyür, Demiryolunun sağında solunda bir çok binalar vardır. Bunlar hakkında daha sora malûmat alacak olan yolcunun bütün telaşı bir kere istasyona inmek ve şehri daha yakından göre- bilmektir. İmalâtıbarbiye fabrikaları, müesseseler yolun iki ta- rafındaki demiryollarına ait inşaat geçilir geçilmez üzerinde kocaman bir Ankara yazılı istasyon binasının önünde durulur.
Şehirde ilk gezintiler
İstasyona çıkılınca geniş bir meydanlık görünür. Burada otomobiller, otobüsler, arabalar vardır. Meydanlığın sağında Devlet Demiryolları binası görünür.
Bu meydanlıktan üç yol çıkar. Soldaki şös: Gazi Çiftli’ne, sağdaki şose eski şehrin cenup kısmına doğru uzanarak doğruca Samanpazarına gider. Orta yerdeki geniş cadde ise şehirle istasyon arasındaki mesafeyi geçtikten sonra Büyük Millet Meclisi önüne gelir.
Burada Millet Meclisi Caddesi ismini alan caddenin solunda sırası ile: Büyük Millet Meclisi, Muhasebat Divanı, Cumhuriyet Halk Fırkası Umumi Merkezi bina alanı vardır. Bu bina ilk Büyük Millet Meclisi in toplanmış olduğu tarihî bir yerdir.
Bu caddenin sağında Ankara Palas oteli ve onun üstünde Belediye Bahçesi görünür. Bu binalardan sonra cadde geniş bir meydanlığa gelir.
Orta yerinde Kripel'in yapmış olduğu Gazi Hazretlerinin bir heykeli bulunan bu genişlik «Millet Meydanıdır. Meydanlığın sağ köşesinde Maarif Vekâleti binası vardır. Sol tarafta Taşhan Palas ve bunun solunda da İş Bankası görünür. Şehrin en kalabalık bir mahalli olan bu meydanlık dört büyük caddenin birleştiği bir yerdir. Buradan sol tarafa giden caddenin ismi Müdafaai Hukuk caddesidir ki, bunun diğer bir ismi de Çankırı caddesidir.
Bu cadde şehrin garp kısmında bulunan İsmet Paşa, Rauf Bey mahallelerini geçtikten sonra Etlik ve Keçiören bağları semtine ve Çankırı tarafına gider.
Sağdaki yol Mustafa Necati Bey caddesidir. Bu caddenin solunda sırası ile Maarif Vekâleti ve Muhasebei Hususiyenin yeni. yaptırmış olduğu dükkânlar, Anadolu hanı, Posta ve Telgraf ve Telefon Umum Müdürlüğü, Sanat mektepleri, Tütün Inhisar İdaresi ve daha sonra İtfaiye meydanlığı gelir.
Caddenin sağ tarafında yine Muhasebei Hususiyenin yeni yaptırmakta olduğu dükkânlar, yeni yapılmakta olan Emlak ve Eytam Bankası, Ziraat Bankasının muazzam binası, Osmanlı Bankası bulunmaktadır.
Devam edecek..
