1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nın ardından 40 yıl boyunca Kars’ta hüküm süren Ruslar, şehirde kalıcı olma amacıyla yeni bir yerleşim planı oluşturdu. Bugünkü Yusufpaşa, Ortakapı ve Cumhuriyet mahallelerini kapsayan bu bölgelerde, Rus yetkililer Hollanda’dan mimarlar getirerek Baltık mimarisini uygulamaya başladı. Böylece Kars’ta, düz kesme bazalt taşından inşa edilmiş, yalancı sütunlar ve taş kabartmalarla süslenmiş, peç adı verilen ısıtma sistemiyle donatılmış yaklaşık 170 tarihi yapı inşa edildi.
Turizmde yeni rota: Baltık mimarisiyle inşa edilen yapılar
Günümüzde bu tarihi yapılar, kültür ve mimariyle ilgilenen turistler için Kars’ı farklı bir destinasyona dönüştürüyor. Ani Ören Yeri, Kars Kalesi ve tarihi camilerin yanı sıra Baltık mimarisi eserler de yerli ve yabancı turistlerin ziyaret listesinde ön sıralarda yer alıyor. Özellikle İran, Rusya, Almanya, İngiltere ve Fransa’dan gelen turistler, bu binaları görmeden kentten ayrılmıyor. Yapıların bazıları hala Kars Vali Konağı, Azerbaycan Başkonsolosluğu, Kars İl Sağlık Müdürlüğü, KAÜ Konservatuvarı gibi resmi kurumlar veya otel olarak aktif şekilde kullanılıyor.
Cephe restorasyonuyla tarihi doku korundu
Serhat Kalkınma Ajansı (SERKA) tarafından yürütülen ve Avrupa Birliği Katılım Öncesi Mali Yardım Fonu ile desteklenen “Tarihi Kimliği ile Kars Kenti” projesi kapsamında, 32 tarihi yapının dış cepheleri aslına uygun şekilde restore edildi. Haydar Aliyev Caddesi üzerinde yer alan bu binalarda sıvalar kaldırılarak taş dokular ortaya çıkarıldı, ahşap doğramalar yenilendi, çatı onarımları yapıldı. Projenin yaklaşık 5,5 milyon avro bütçeyle hayata geçirildiğini belirten SERKA Genel Sekreteri Nurullah Karaca, amaçlarının tarihi mirası gelecek kuşaklara aktarmak olduğunun altını çizdi.
Turizmin görsel hazinesi: Kış aylarında büyüleyici atmosfer
Baltık mimarisi, özellikle kış aylarında karla kaplanan Kars sokaklarında fotoğraf tutkunları için büyüleyici bir atmosfer oluşturuyor. Kültür Turizm Bilim Uzmanı Mehmet Duman, bu yapıların Kars’ın turizm varlığının temel taşlarından biri olduğunu belirterek, ziyaretçilerin mimari yapılar kadar bu yapıların hikayelerinden de etkilendiğini söyledi. Tarihi dokunun, restoran, sergi alanı ve butik otel gibi turizm işletmelerine dönüşmesi ise bölge ekonomisine ve sürdürülebilir turizme katkı sağlıyor.
