Erzurum Kongresi'nin 106. yıl dönümü dolayısıyla Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), paylaşımda bulundu.

“Vatan bir bütündür, bölünemez…”

Paylaşımda, "Millî iradenin ses bulduğu, kurtuluşun meşalesinin yakıldığı Erzurum Kongresi’nin 106. yıl dönümünde; Gazi Mustafa Kemal Atatürk başta olmak üzere Millî Mücadele’nin tüm kahramanlarını saygı, rahmet ve minnetle anıyoruz." ifadelerine yer verildi.

Erzurum Kongresi Nedir?

Erzurum Kongresi, 23 Temmuz – 7 Ağustos 1919 tarihleri arasında Erzurum’da toplanan ve Türk milletinin kaderine yön veren en önemli adımlardan biridir. Mondros Mütarekesi sonrası Anadolu’nun çeşitli bölgeleri işgal edilirken, Osmanlı Hükümeti bu durum karşısında yetersiz kalmış; özellikle Doğu Anadolu halkı, vatan toprağının parçalanma tehlikesiyle karşı karşıya kalmıştır. Bu kritik süreçte, Doğu vilayetlerinden gelen delegelerin katılımıyla gerçekleşen Erzurum Kongresi, bölgesel bir toplantı olarak düzenlenmiş olsa da aldığı kararlarla ulusal bir karakter kazanmıştır. Kongreye Mustafa Kemal Paşa başkanlık etmiştir.

Erzurum Kongresi Neden Toplandı?

Kongrenin düzenlenme gerekçeleri, dönemin siyasi ve toplumsal gelişmeleriyle doğrudan bağlantılıdır:

  • Doğu’da Ermeni Devleti Kurma Girişimleri: İtilaf Devletleri’nin desteğini alan Ermeni çetelerinin Doğu Anadolu’da bağımsız bir devlet kurma çabaları, bölge halkı için büyük bir tehdit oluşturuyordu.

  • Pontus Hayalleri: Karadeniz'in doğusunda ise Rumlar, eski Bizans’ı diriltme amacı güden Pontus Devleti hayalini gerçekleştirme peşindeydi.

  • İşgaller Karşısında Sessiz Kalan Osmanlı Yönetimi: Mondros Ateşkesi’nin ardından başlayan yabancı işgaller karşısında İstanbul Hükümeti etkisiz kalmış, halk kendi direnişini örgütleme ihtiyacı duymuştur.

  • Ulusal Direnişi Örgütlemek: Bölgesel direniş hareketlerini (Kuvâ-yi Milliye) ortak bir iradeye dönüştürmek, direnişi merkezileştirmek ve koordineli bir mücadele yürütmek için kongreye duyulan ihtiyaç artmıştır.

  • Amasya Genelgesi’nin İlk Adımı: Amasya Genelgesi’nde ifade edilen “milletin geleceğini yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır” ilkesi doğrultusunda, ulusal kongre fikrinin ilk somut adımı Erzurum’da atılmıştır.

Erzurum Kongresi’nin Sonuçları

Erzurum Kongresi, sadece dönemin değil, geleceğin de yönünü belirleyen çok önemli kararların alındığı bir buluşmadır. İşte kongrede alınan bazı temel kararlar:

  • "Vatan bir bütündür, bölünemez": Türk yurdunun bölünmezliği vurgulanarak Misak-ı Milli’nin temelleri atılmıştır.

  • İşgallere karşı topyekûn direniş: Milletin, her türlü yabancı müdahaleye karşı kendini savunacağı ilan edilmiştir.

  • İstanbul Hükümeti yetersiz kalırsa geçici bir yönetim kurulacak: Bu karar, İstanbul’a olan güvenin sarsıldığını ve alternatif bir milli hükümetin düşünülmeye başlandığını göstermektedir.

  • Kuvâ-yi Milliye’yi etkin kılmak ve milli iradeyi egemen kılmak esastır: Halkın iradesine dayalı yönetim anlayışı benimsenmiştir; bu ilke, Cumhuriyet’in de temelini oluşturacaktır.

  • Manda ve himaye reddedildi: Tam bağımsızlık kararlılığı net bir biçimde ortaya konmuş, hiçbir yabancı yönetim şekli kabul edilmemiştir.

  • Azınlıklara ayrıcalık tanınmayacak: Devletin bütünlüğünü tehdit eden azınlık taleplerine karşı tavır alınmıştır.

  • Milli Meclis’in toplanması için çalışma yapılacak: Temsili ve katılımcı yönetim anlayışına geçişin gerekliliği vurgulanmıştır.

    Yangının zarar verdiği kentlerde hasar tespit çalışmaları sürüyor
    Yangının zarar verdiği kentlerde hasar tespit çalışmaları sürüyor
    İçeriği Görüntüle

  • Temsil Heyeti kuruldu: Mustafa Kemal Paşa başkanlığında 9 kişilik bir Temsil Heyeti oluşturularak, fiilen bir yönetim organı görevi üstlenilmiştir.

Tarihi Önemi

Her ne kadar bölgesel bir kongre olarak organize edilse de Erzurum Kongresi, aldığı kararlar ve taşıdığı ruh itibarıyla ulusal bir uyanışa öncülük etmiştir. Bu kongre, Sivas Kongresi’nin toplanmasına zemin hazırlamış; Mustafa Kemal Paşa’nın askeri kimliğini geride bırakıp sivil bir lider olarak sahneye çıkmasıyla Millî Mücadele'nin simgesel başlangıç noktalarından biri olmuştur.

Muhabir: Ceren Dilan Koluaçık