Bugün, M.Ö. 490 yılında, Atina'nın kaderini belirleyen bir savaş yaşandı: Maraton Muharebesi.
Bu savaş, sadece Antik Yunan'ın değil, tüm Batı medeniyetinin gidişatını değiştiren bir dönüm noktası oldu.
Pers İmparatorluğu'nun devasa gücüne karşı direnen az sayıdaki Atinalı hoplit, bugün bile ilham veren bir direniş destanı yazdı. Bu haberde, sadece bir spor dalına adını veren bu tarihi olayın arkasındaki süreçleri, nedenlerini ve hakkında pek bilinmeyen ilginç detayları inceliyoruz.
PERSLER VE YUNAN ŞEHİR DEVLETLERİ
Maraton Muharebesi, tekil bir olay değildi, aksine Greko-Pers Savaşları'nın ilk büyük çatışmasıydı. Pers İmparatoru I. Darius, Yunanistan'ı cezalandırmak ve kendi topraklarına katmak için harekete geçmişti.
- İyon Ayaklanması'nın İntikamı: Savaşın asıl nedeni, M.Ö. 499-493 yılları arasında Batı Anadolu'da, Pers egemenliğindeki Yunan şehir devletlerinin (İyonlar) isyanıydı. Bu isyan sırasında Atina, İyonlara destek vermişti. I. Darius, bu hareketi cezalandırmak için büyük bir donanma hazırladı.
- "Toprak ve Su" İsteği: Persler, savaş öncesi tüm Yunan şehir devletlerine elçiler göndererek "toprak ve su" talep etti. Bu, Pers egemenliğini kabul etmeleri anlamına geliyordu. Atina ve Sparta gibi büyük şehir devletleri bu talebi reddetti.
STRATEJİ VE CESARET
Pers ordusu, M.Ö. 490 yılının Ağustos ayında Attika'ya çıkarma yaptı. 25-30 bin kişilik devasa Pers ordusunun karşısında, Atinalı general Miltiades'in komutasındaki yaklaşık 10 bin Atinalı ve 1000'e yakın Platealı hoplit duruyordu.
- Miltiades'in Dahice Planı: General Miltiades, Pers ordusunun güçlü süvarilerinden kaçınmak için dar bir vadi olan Maraton'da mevzilendi. Perslerin merkez kuvveti güçlü iken, Miltiades kendi ordusunun kanatlarını güçlendirdi ve merkezi zayıflattı.
- Kanatlardan Gelen Taarruz: Savaş başladığında, Persler Atina ordusunun zayıf merkezine saldırdı ve onları geri püskürttü. Ancak tam o anda, Atina ordusunun güçlü kanatları Perslerin etrafını sardı. Bu beklenmedik hamleyle Pers ordusu büyük bir bozguna uğradı.
- Maraton'dan Gelen Haberci: Savaşın sonucunu Atina'ya bildirmek için bir ulak (adı kimi kaynaklarda Pheidippides olarak geçer) 42 kilometre koşarak "Nikē" (Zafer) diye bağırdıktan sonra hayatını kaybetti. Bu olay, modern maraton koşusuna ilham kaynağı oldu.
AZ BİLİNEN İLGİNÇ GERÇEKLER
- Spartalıların Gecikmesi: Atinalılar, Pers tehlikesini öğrenir öğrenmez yardım için Sparta'ya bir ulak göndermişti. Ancak Spartalılar, dini bir festival nedeniyle yola çıkamayacaklarını bildirdiler ve savaş bittikten sonra Atina'ya vardılar.
- "Olay Yeri" Keşifleri: Yapılan arkeolojik kazılarda, Maraton ovasında M.Ö. 490 yılına ait hoplit zırhları ve silahlar bulunmuştur. Ayrıca, savaşta ölen 192 Atinalı askerin gömüldüğü bir tümülüs de keşfedilmiştir. Bu, savaşın gerçekten yaşandığını kanıtlayan en önemli arkeolojik bulgudur.
Maraton Muharebesi, sadece askeri bir zafer değil, aynı zamanda küçük bir şehir devletinin, kendisinden kat kat büyük bir imparatorluğa karşı kazandığı stratejik ve moral bir zaferdi. Bu olay, Batı dünyasının kendi kimliğini tanımlamasına ve bağımsızlık ruhunu pekiştirmesine yardımcı oldu.