Bugün, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün en yakın silah arkadaşı ve ikinci Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün hayatını, askeri dehasını ve siyasi dirayetini inceliyoruz.
Sakin ve soğukkanlı duruşunun ardında, Kurtuluş Savaşı'nın en kritik anlarından, tek partili dönemin sancılı yıllarına ve çok partili hayata geçişin zorlu sürecine kadar pek çok tarihi olaya imza atan bir şef vardı.
ASKERLİK VE MUSTAFA KEMAL PAŞA
İsmet Paşa'nın askeri kariyeri, genç yaşta başladı ve Osmanlı İmparatorluğu'nun son, Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk dönemlerine damga vurdu.
- Askeri Eğitimi ve Yükselişi: 1884 yılında İzmir'de doğan İsmet İnönü, Harp Okulu'nu birincilik ile bitirdi. Trablusgarp ve Balkan Savaşları'nda cephede görev alarak askeri yeteneklerini herkese kanıtladı.
- Atatürk'le İlk Karşılaşma: Mustafa Kemal ile ilk kez 1913 yılında Sofya'da tanıştı. Ancak ikilinin kaderleri, I. Dünya Savaşı'nda Filistin Cephesi'nde birleşti ve bu dönemde aralarında derin bir güven ve saygı bağı oluştu.
KURTULUŞ SAVAŞI VE İNÖNÜ ZAFERLERİ
İsmet Paşa'nın adı, Türkiye'nin bağımsızlık mücadelesi ile özdeşleşti. Kurtuluş Savaşı'nda Batı Cephesi Komutanlığı'na atanan İnönü, savaşın en kritik iki muharebesinde bulundu.
- I. ve II. İnönü Muharebeleri: 1921'de Yunan ordusuna karşı I. İnönü Muharebesi'nde kazanılan zafer, hem Türk ordusunun moralini yükseltti hem de uluslararası alanda Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin (TBMM) tanınmasını sağladı. Sadece iki ay sonra gerçekleşen II. İnönü Muharebesi ise Sakarya Meydan Muharebesi'ne giden yolu açan kritik bir zafer oldu. Mustafa Kemal, bu zaferin ardından İsmet Paşa'ya gönderdiği telgrafta "Siz orada yalnız düşmanı değil, milletin makûs talihini de yendiniz" diyerek zaferin önemini vurguladı.
- Lozan Kahramanı: Kurtuluş Savaşı'ndan sonra, İnönü diplomatik yeteneklerini kanıtladı. Lozan Barış Konferansı'nda Türk heyetinin başkanı olarak, genç Türkiye Cumhuriyeti'nin çıkarlarını savunmak için aylarca çetin pazarlıklar yürüttü ve uluslararası alanda yeni devletin varlığını tescil ettiren anlaşmaya imza attı.
İKİNCİ ADAM
İnönü'nün kariyeri, askerlikten siyasete geçiş ile devam etti. Atatürk'ün vefatının ardından Cumhurbaşkanlığına seçilmesi ile Türkiye'nin kaderini belirleyen bir lider oldu.
- Atatürk'ten Sonraki Lider: 1938'de Atatürk'ün vefatından sonra Cumhurbaşkanlığı koltuğuna oturan İnönü, Türkiye'yi İkinci Dünya Savaşı'nın zorlu koşullarından uzak tutmayı başardı.
- Çok Partili Hayata Geçiş: İnönü'nün en büyük başarılarından biri, Türkiye'yi çok partili siyasi hayata geçirmesiydi. 1946 yılında, tek partili rejimden demokratik sisteme geçiş kararını alarak tarihe geçti.
AZ BİLİNEN İLGİNÇ BİLGİLER
- Lakabı "Sakin İsmet": Savaşlarda gösterdiği soğukkanlılık nedeniyle "Sakin İsmet" lakabıyla anılırdı. En zor durumlarda bile panik yapmamasıyla bilinirdi.
- İnönü Soyadı: İnönü adını, 1934 yılında kabul edilen Soyadı Kanunu ile kazandı. Atatürk, Kurtuluş Savaşı'ndaki büyük başarısından dolayı bu soyadını ona bizzat verdi.
- Piyano Çalardı: Askerlik ve siyasetin yanı sıra, İnönü'nün sanata da büyük bir ilgisi vardı. Piyano çalmayı sever ve klasik müzik dinlerdi.
İsmet İnönü, askeri zaferleriyle bir kahraman, siyasi kararlarıyla ise modern bir devlet adamı olarak tarihe geçti. Onun mirası, Kurtuluş Savaşı'nın bağımsızlık ateşiyle birleşmiş, diplomasi masasında kazanılmış bir zafer ve demokratik bir geleceğe açılan bir kapıdır.
