Dünyanın dev şirketleri Google, Microsoft, Nvidia, Amazon ve OpenAI'ın da aralarında bulunduğu toplam 24 şirket ABD tarafından yürütülen ve yapay zekayı enerji alanında kullanmayı amaçlandıran “Genesis Mission” programına katıldığını açıkladı.
Şirketlerin programa katıldığını bizzat Beyaz Saray duyurdu. Beyaz Saray Bilim ve Teknoloji Politikası Ofisi Başkanı Michael Kratsios, "Bilim için en son teknolojiye sahip yapay zekayı kullanmak, Amerikalı bilim insanlarının ve araştırmacıların üretkenliğini önemli ölçüde artıracak" açıklamasında bulundu.
NEDİR BU “GENESIS MISSION”
ABD Enerji Bakanlığı (DOE) tarafından 2025 yılında hayata geçirilen Genesis Mission, yapay zekânın bilimsel laboratuvarlarda bir "yardımcı" olmaktan çıkıp, bizzat "keşif yapan bir aktör" haline gelmesini hedefleyen devasa bir programdır.
Bu programı diğer AI projelerinden ayıran temel fark, ChatGPT gibi metin tabanlı modeller yerine, fizik yasalarını bilen ve laboratuvar verileriyle beslenen "Bilimsel Yapay Zekâ" (Scientific AI) modellerine odaklanmasıdır.
İşte Genesis Mission'ın derinlemesine detayları:
1. Temel Altyapı: Bilimsel Büyük Dil Modelleri (SLLMs)
Genesis, sadece metinleri değil, moleküler yapıları, protein dizilimlerini ve fiziksel denklemleri "okuyabilen" modeller geliştirir.
-
Veri Seti: ABD'nin onlarca yıllık gizli ve açık bilimsel verileri, ulusal laboratuvarlardaki (Oak Ridge, Argonne, Lawrence Livermore) sensör kayıtları ve deney sonuçları bu modellerin temelini oluşturur.
-
Fizik Destekli Öğrenme: Bu AI modelleri, bir uçağın nasıl uçtuğunu sadece videolardan değil, akışkanlar dinamiği denklemlerini ($\rho (\frac{\partial \mathbf{u}}{\partial t} + \mathbf{u} \cdot \nabla \mathbf{u}) = -\nabla p + \mu \nabla^2 \mathbf{u} + \mathbf{f}$) kullanarak öğrenir.
2. Stratejik Uygulama Alanları
Genesis Mission, özellikle "insan zihninin tek başına çözemeyeceği kadar karmaşık" olan üç ana alana odaklanır:
A. Nükleer Füzyon ve Temiz Enerji
Füzyon reaktörlerinde plazmayı kontrol etmek, her saniye milyonlarca değişkenin hesaplanmasını gerektirir. Genesis, plazmanın ne zaman dengesizleşeceğini milisaniyeler öncesinden tahmin ederek manyetik alanları anlık olarak ayarlar. Bu, "Yapay Güneş" teknolojisinin ticari hale gelmesi için kilit role sahiptir.
B. Yeni Nesil Materyal Tasarımı (Accelerated Discovery)
Normalde yeni bir batarya materyali keşfetmek 10-20 yıl sürerken, Genesis bunu "Otonom Laboratuvarlar" (Self-driving Labs) ile aylar seviyesine indirir.
-
AI, milyonlarca moleküler kombinasyonu simüle eder.
-
En iyi sonuçları otomatik robotik kollara gönderir.
-
Robotlar deneyi yapar, sonuçları AI'ya geri gönderir ve AI bu verilerle kendini geliştirir.
C. İklim Modelleme ve Afet Yönetimi
Geleneksel süper bilgisayarların aylar süren iklim tahminlerini, Genesis kapsamındaki AI modelleri saniyeler içinde "nokta atışı" (km² bazında) yapabilmektedir.
3. Donanım Gücü: Dünyanın En Hızlı Bilgisayarları
Bu program, ABD'nin Exascale (saniyede 1 kentilyon işlem yapabilen) süper bilgisayarları üzerinde çalışır.
-
Frontier ve Aurora: Bu devasa makineler, Genesis Mission'ın "beyni" olarak işlev görür. Programın amacı, bu bilgisayarların gücünü sadece veri işlemek için değil, evrenin temel kurallarını modellemek için kullanmaktır.
4. Ulusal Güvenlik ve "AI Sovereignity" (Yapay Zekâ Egemenliği)
ABD hükümeti, Genesis ile kritik teknolojilerde dışa bağımlılığı bitirmeyi hedefliyor:
-
İlaç Keşfi: Bir sonraki olası pandemiye karşı saatler içinde aşı/ilaç formülü geliştirebilen bir sistem.
-
Siber Savunma: Kendi kendini onaran ve saldırıları gerçekleşmeden engelleyen otonom ağlar.
