Akdeniz Artık Türk Gölü: Preveze Deniz Muharebesi

Libya'da Bir Çöl Aslanı: Ömer Muhtar

İçeriği Görüntüle

Bugün, 28 Eylül 1538 tarihinde, Yunanistan'ın kuzeybatısındaki Preveze açıklarında, Osmanlı İmparatorluğu'nun donanması ve Papa III. Paulus'un çağrısı ile toplanan Haçlı donanmasının karşı karşıya geldiği Preveze Deniz Zaferi'nin yıl dönümü.

Bu çarpışma, Akdeniz'deki askeri üstünlüğün ve ticari hakimiyetin kimin eline geçeceğini belirleyen, tarihin seyrini değiştiren bir dönüm noktası oldu.

Osmanlı Donanması'nın Kaptan-ı Deryası Barbaros Hayreddin Paşa'nın dehası sayesinde kazanılan bu zafer, "Akdeniz'i bir Türk Gölü" haline getiren efsanevi bir başarı olarak tarihe adını altın harflerle yazdırdı.

SAVAŞIN NEDENLERİ

Preveze Deniz Savaşı, Kanuni Sultan Süleyman döneminde Osmanlı'nın hem karada hem de denizde zirveye ulaşma çabalarının bir sonucu olarak gerçekleşti.

• Akdeniz'de Çatışma Alanı: Osmanlı'nın Kuzey Afrika'daki fetihleri (özellikle Cezayir ve Tunus), Venedik'in elindeki Ege adalarının ele geçirilmesi ve Barbaros Hayreddin Paşa'nın korsanlık faaliyetleriyle ünlenmesi, Hristiyan dünyasını büyük ölçüde endişelendirdi.
• Haçlı İttifakı: Osmanlı ilerleyişini durdurmak için Papa III. Paulus, Kutsal İttifak (Holy League) adı altında büyük bir Haçlı donanması topladı. Bu ittifakta Habsburg İspanya'sı, Venedik Cumhuriyeti, Papalık Devleti ve Malta Şövalyeleri gibi önemli güçler yer aldı.

ÖNEMLİ FİGÜRLER

Savaşın kaderini, iki büyük denizcinin, Barbaros Hayreddin Paşa ve Cenevizli büyük amiral Andrea Doria'nın zekâ ve taktik savaşları belirledi.

• Barbaros'un Dehası: Barbaros, donanmasını Preveze'nin korunaklı körfezi olan Arta Körfezi'ne konuşlandırdı. Bu stratejik konum, hem ikmal açısından rahatlık sağladı hem de düşmanın saldırısına karşı doğal bir savunma oluşturdu.
• Tarihi An: 28 Eylül'de, Doria'nın sayıca üstün olmasına rağmen rüzgârın tersine dönmesi ve çatışmaya girmekteki isteksizliği nedeniyle geri çekilme emri vermesi, Barbaros için fırsat yarattı. Osmanlı Donanması, hızla körfezden çıkarak geri çekilen Haçlıları takip etti ve açık denizde saldırıya geçti. Barbaros'un çevik kadırgaları, Haçlıların ağır ve hantal kalyonlarına karşı üstünlük sağladı.

AKDENİZ'İN KADERİ

Preveze Deniz Zaferi, askeri bir başarıdan öte, stratejik ve siyasi bir zafer oldu.

• Akdeniz Türk Gölü Oldu: Bu zaferle birlikte Akdeniz'deki deniz üstünlüğü kesin olarak Osmanlı Devleti'ne geçti. Bu durum, 1571'deki İnebahtı'ya kadar yaklaşık 33 yıl boyunca sürecek olan Osmanlı "Deniz Hakimiyeti" dönemini başlattı.
• Venedik'in Gerilemesi: Deniz gücünün kırılmasıyla Haçlı İttifakı dağıldı. Özellikle Venedik, Osmanlı ile barış yapmak zorunda kaldı ve Akdeniz'deki ticari ve askeri gücünü büyük ölçüde kaybetti.
• Kuzey Afrika Güvencesi: Osmanlı'nın Kuzey Afrika'daki eyaletleri denizden gelebilecek tehditlere karşı güvence altına alındı.

AZ BİLİNEN İLGİNÇ GERÇEKLER

• Sıfır Gemi Kaybı: Preveze'yi eşsiz kılan en çarpıcı gerçek, Osmanlı Donanması'nın tek bir gemi bile kaybetmeden savaştan zaferle ayrılmasıdır. Bu, dünya denizcilik tarihindeki en büyük zaferlerden biri olarak kabul edilir.
• Doria'nın Motivasyonu: Andrea Doria'nın, Kanuni Sultan Süleyman'ın kendisine yüksek maaş ve hediyeler teklif ederek onu tarafsız kalmaya ikna etmeye çalıştığı iddiaları tarihçiler arasında tartışılmaktadır. Doria'nın, Haçlı donanmasındaki koordinasyon eksikliği nedeniyle de çekimser davrandığı düşünülür.
• Antik Aktium'un Gölgesinde: Preveze Deniz Savaşı, tarihin bir başka büyük deniz savaşı olan, Augustus'un Marcus Antonius ve Kleopatra'yı yendiği Aktium Savaşı'nın gerçekleştiği bölgeye çok yakın bir yerde meydana gelmiştir.

Preveze Deniz Zaferi, yalnızca bir dönemin değil, yüzyıllarca süren deniz gücünün sembolü oldu. Barbaros Hayreddin Paşa'nın bu zaferi, Türk denizciliğinin efsanevi bir mirası olarak her yıl Deniz Kuvvetleri Günü olarak kutlanmaktadır.