Trabzon Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Orman Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Kadir Alperen Coşkuner, yangına gönüllü müdahale edenlerin teknik kısımda kalması gerektiğini belirterek, “Müdahale tekniklerini bilmeyen, araziyi iyi tanımayan ve nereye kaçacağını bilmeyenlerin araziye girmesi doğru değil. Orman yangınları profesyonel bir iştir. Yüksek eğitim ve tecrübe gerektirir. Yangın dinamiklerini tahmin edebilmek gerekir. Gönüllülerin, doğrudan alevle mücadeleden ziyade daha çok ekipmanların belli alanlara taşınması, yangından etkilenenlerin alandan tahliye edilmesi gibi durumlarda görev alması gerekir” dedi.
Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Orman Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Kadir Alperen Coşkuner, Türkiye’nin orman yangınlarında karşı hassas bölgelerin büyüklüğüne dikkat çekerek yangınların çıkma nedenlerinin yüzde 98’inin insan kaynaklı olduğunu belirtti. Coşkuner, “Özellikle ekstrem hava halleri durumunda; yangının şiddetinin artması, yanıcı madde tüketiminin artması, yayılma oranının yükselmesi, düşük bağıl nem, yüksek sıcaklık ve rüzgar hızı gibi durumlarda yangınlar ekstrem davranış gösterebiliyorlar. Yerleşim alanlarına kadar ilerleyebiliyor ve can kayıpları yaşanabiliyor. Yangınların sebeplerine baktığımız zaman yüzde 98 oranında insan kaynaklıdır. Yüzde 80-90 arası çeşitli istatistikler görüyoruz. Adet olarak istatistikler veriliyor ama istatistiklerin yanan alan üzerinden hesaplanmalıdır. Yüzde 2 oranında yıldırım kaynaklı yangınlar oluyor. Bunlar da büyüyen yangınlar değiller. Birileri hata yapıyor ve ekstrem koşullardaki bu hatalar büyük yangınlarla sonuçlanıyor” dedi.
'YANGIN ŞİDDETİ ARTINCA ALEV BOYU YÜKSELİR'
Hava araçlarının yangında ilk müdahale araçları olduğunu belirten Coşkuner, “Yangınla mücadele çok zordur. Çok yüksek bir ısı oluşur. Yangın, 80 hektarlık bir alana ulaştığında yaklaşık 20 kiloton TNT eşdeğerinde bir atom bombasının çıkardığı ısı enerjisini açığa çıkartır. Helikopterlerin attığı su yaklaşık 3,5-4 tondur. Maksimum 10 ton su atan helikopterler var. Yangın şiddeti artınca alev boyu da yükselir. Güvenli mesafeden müdahale etmeye çalışırlar. Her bir aracın ayrı bir görevi vardır. Çiftçilerin kullandığı tırmığın büyük müdahaleleri olabilir. Hava araçları ilk müdahale araçlarıdır. Yangın belli bir seviyeyi geçtikten sonra hava araçlarının kendisinden beklenen etkiyi gösteremeyeceğini açıkça söyleyebilirim” diye konuştu.
‘SÖNDÜRMEKTEN ZİYADE KONTROL ALTINA ALMAK ÖNEMLİDİR’
Büyük yangınların kontrol altına alınmasının önemine dikkat çeken Coşkuner, “Büyük yangınlarda, hava hallerinin rüzgar hızının ekstrem seyrettiği durumlarda yangını söndürmek kavramı aslında doğru bir kavram değil, havadan atılan su yangının ısısını düşüremiyor. Dolaylı müdahale teknikleri yapılır. Yangını, yanıcı maddelerden arındırmış şeritlerle beraber belirli bir seviyenin üzerinde çıkmasını engellemeye çalışmaktır. Gece rüzgar hızı düşer, bağıl nem yükselir. Sıcaklıkta düşmeye başlar. Gece müdahale bu yüzden önemlidir. Büyük yangınlarda, yangını söndürmekten ziyade yangını kontrol altına almak önemlidir. Yanıcı madde tükenene kadar yangın devam eder. Yangın söner ve tekrar alevli bir yangına dönmemesi için soğutma çalışması başlar” ifadelerini kullandı.
‘YANGIN HER ZAMAN SİZDEN DAHA HIZLI KOŞAR’
Orman yangınlarına gönüllü müdahale edenlerin teknik kısımda kalması gerektiğinin önemini vurgulayan Coşkuner, “Orman yangınlarında yüksek ısı oluşur ve alandaki sıcaklık artar. Yangına müdahale edenler 30 dakika 1 saat geçtikten sonra artık çalışamaz. Yangının oluşturduğu radyant etki insan vücudunda da sıcaklık oluşturur. Düşünce kaybı oluşmaya başlar ve doğru karar veremezsiniz. İnsanı etkilemeye başlar ve bu kolay değildir. Dumanla beraber zehirlenir. Vücut ısısı aniden yükselince yanmaya da başlar. Zor bir durum. Müdahale tekniklerini bilmeyen, araziyi iyi tanımayan ve nereye kaçacağını bilmeyenlerin araziye girmesi doğru değil. Orman yangınları profesyonel bir iştir. Yüksek eğitim ve tecrübe gerektirir. Yangın dinamiklerini tahmin edebilmek gerekir. Gönüllülerin, doğrudan alevle mücadeleden ziyade daha çok ekipmanların belli alanlara taşınması, yangından etkilenenlerin alandan tahliye edilmesi gibi durumlarda görev alması gerekir. Yangın her zaman sizden daha hızlı koşar. Dumanın etkisinde kalarak can kayıpları yaşanır. Gönüllülerin, teknik kısımda kalmaları çok daha önemli” diye konuştu.
