Türk spor tarihinin en önemli şahsiyetlerinden biri olan Ali Sami Yen, sadece Galatasaray Spor Kulübü'nün kurucusu ve ilk başkanı olmakla kalmamış, aynı zamanda Türk futbolunun ve sporunun genel gelişimine de yön veren bir lider olmuştur. 20 Mayıs 1886'da İstanbul'un Üsküdar ilçesinde dünyaya gelen Ali Sami Yen, edebiyatçı Şemseddin Sami'nin ikinci oğlu olarak köklü bir ailede yetişti.
EĞİTİM HAYATI
Ali Sami Yen, ilk eğitimini babasından aldıktan sonra dönemin önde gelen okullarından Galatasaray Sultanisi'ne (bugünkü Galatasaray Lisesi) gönderildi. Bu okulda sadece akademik bilgiyle değil, aynı zamanda modern milliyetçilik ve özgür düşünce gibi kavramlarla da tanıştı.
Futbola olan merakı 14-15 yaşlarında, İstanbul Moda'da başladı. Okul yıllarında sporun gelecekteki önemini sezerek, arkadaşlarıyla birlikte bir futbol kulübü kurma fikrini benimsedi.
GALATASARAY'IN KURULUŞU
1905 yılının Ekim ayında, Galatasaray Sultanisi'nin beşinci sınıfında bir edebiyat dersi sırasında, Ali Sami Yen ve birkaç arkadaşı, Galatasaray Spor Kulübü'nü kurma kararı aldı. 20 Ekim 1905, Türk spor tarihine altın harflerle yazılan bu önemli kuruluşun resmî tarihidir.
Kulübün ilk kurucuları arasında Ali Sami Yen'in yanı sıra Asım Sonumut, Emin Bülent, Celal İbrahim gibi isimler de yer alıyordu. Ali Sami Yen, Galatasaray'ın 1 numaralı kurucusu ve ilk başkanı oldu.
Kulübün kuruluşu, o dönemin zorlu koşullarında büyük bir çaba gerektiriyordu. İmkanlar kısıtlıydı, sahalar "çayır" olarak adlandırılan alanlardı ve soyunma odası olarak salaş kahvehaneler veya mezarlıklar kullanılıyordu.
İlk maçlarda alınan mağlubiyetlere rağmen Ali Sami Yen ve arkadaşları yılmadı, futbol sevdalarından vazgeçmedi ve Galatasaray'ı Batı'ya yüzünü dönmüş, zirveyi hedefleyen bir spor kulübü olarak inşa ettiler.
YÖNTİCİLİĞE GEÇİŞİ
Ali Sami Yen, Galatasaray'ın ilk oyuncularından biri olarak orta sahada görev yapıyordu. Zarif çalımları ve kuvvetli driplingleriyle dikkat çeken bir futbolcuydu. Ancak 1907 yılında Kadıköy takımına karşı oynanan bir maçta ayağının kırılması sonucu futbolculuk kariyerine veda etmek zorunda kaldı.
Futbolu bırakmak zorunda kalması, Ali Sami Yen'in spordan uzaklaşmasına neden olmadı. Aksine, tüm enerjisini spor yöneticiliğine ve Türk sporunun gelişmesine adadı. Galatasaray Kulübü'nün başkanlık koltuğunda toplam 14 yıl oturdu.
Kulübün kuruluş yılı olan 1905'ten 1918'e kadar 13 yıl aralıksız başkanlık yaptı. Ayrıca, 1925 yılında da bir yıl daha başkanlık görevinde bulundu. Bu dönemlerde, Osmanlı İmparatorluğu'nun zor zamanlarında ve I. Dünya Savaşı yıllarında Galatasaray'ı başarıyla yönetti.
TÜRK SPORUNA KATTIKLARI
Ali Sami Yen'in Türk sporuna katkıları sadece Galatasaray'ın kuruluşuyla sınırlı kalmadı. O, Türk sporunun kurumsallaşması ve gelişmesi için pek çok önemli adım attı:
- Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı (TİCİ) Başkanlığı: 1922'de kurulan ve ülkenin ilk spor teşkilatı olan TİCİ'nin başkanlığına getirildi. Bu görevde, tüm spor branşlarında federasyonların kurulmasına öncülük etti ve spor branşları için gerekli yönetmeliklerin yabancı dillerden tercüme edilerek yürürlüğe konmasını sağladı.
- Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi (TMOK) Başkanlığı: Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi'nin başkanlığını da yürüten Ali Sami Yen, 1924 Paris Olimpiyat Oyunları'na giden kafileye başkanlık etti. Ayrıca 1927-1930 yılları arasında da TMOK başkanlığı görevini sürdürdü.
- A Milli Futbol Takımı'nın İlk Teknik Direktörü: Ali Sami Yen, Türk A Milli Futbol Takımı'nın ilk teknik direktörü olma unvanına da sahiptir. Türkiye, FIFA'ya üye olduktan sonra ilk maçını 26 Ekim 1923'te Romanya ile oynadı ve bu maçı Ali Sami Yen yönetti.
- Galatasaray Müzesi'nin Kuruluşu: Türkiye'deki ilk spor müzesi olan Galatasaray Müzesi'ni 1910 yılında kurdu.
- İzcilik Çalışmaları: 1911'de Ahmet Robenson ile birlikte İzcilik ekibini oluşturarak gençlerin spor ve kültür ağırlıklı çalışmalar eşliğinde hayatı tanımalarını sağlamayı amaçladı. Bu çabaları sayesinde Bahriye Mühendis Mektebi'ne beden terbiyesi ve spor öğretmeni olarak atandı.
MİRASI
1930'lu yıllarda otomobil tamiri konusunda da uzmanlaşan Ali Sami Yen, uzun yolculuklara çıkarak farklı coğrafyaları keşfetti. Hayatının son dönemlerinde de sporla olan bağını koparmadı.
1950 yılında Milli Eğitim Bakanlığı'nın isteği üzerine sporun amatör bir teşkilat tarafından idaresini sağlayacak bir yasa tasarısının hazırlanmasına katıldı. Aynı dönemlerde spora yönelik bir kitap hazırlığına girişti.
Ali Sami Yen, Türk sporuna adadığı ömrünü 29 Temmuz 1951'de İstanbul'da tamamladı. Kalp krizi sonucu 65 yaşında hayata veda eden Ali Sami Yen, Galatasaray Beyoğlu Hasnun Galip Kulüp Merkezi'nden çıkan kortejle Feriköy Mezarlığı'nda toprağa verildi.
Ali Sami Yen'in anısı, vefatından sonra Galatasaray'ın stadına adının verilmesiyle ölümsüzleşti. Onun "Türk olmayan takımları yenmek" vizyonu, Galatasaray'ın ve Türk sporunun gelişimine ışık tutan önemli bir ilke haline geldi.
Ali Sami Yen, sadece bir kulübün kurucusu değil, aynı zamanda Türk sporunun temellerini atan, geleceğe yön veren vizyoner bir lider olarak her zaman saygı ve minnetle anılacaktır.
