SAMET EKER
Ankara son dönemlerde eski ihtişamlı zamanlarından biraz bir şeyler kaybetse de sağını ya da solunu kazdığımızda her zaman ilginç hikayeleri ve neşeli tavırları ile bizi şaşırtmaya devam ediyor. Bir yandan belki ruhumuza dokunuyor, bir yandan yüzümüzü güldürürken bir yandan da içimizi renklendiriyor. Bu hafta Ankara’nın ilk karikatürü ve hikayesi bize eşlik edecek. Hikayesini, yaşanan süreçleri ve eski Ankara’yı gelin Grafik Tasarımcı, Ressam İbrahim Keleş’ten dinleyelim…
İbrahim Keleş Kimdir? Sizi biraz tanıyabilir miyiz?
- İbrahim Keleş: 1957 Sarıkamış doğumluyum. İlk, orta ve liseyi Ankara’da bitirdim. Üniversite hayatım 1977 yılında İstanbul Devlet Tatbiki Yüksek Okulu Grafik Bölümünde başladı. 1980 yılında devamsızlık nedeniyle okuldan atıldım 1981 yılında üniversite sınavlarına girdim ve aynı okulun Seramik Bölümü sınavını birincilikle kazandım. 1985 yılında mezun oldum. Okulum 12 Eylül sonrası kurulan YÖK tarafından Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesine dönüştürüldü. Öğrencilik yıllarımda çocuk kitapları resimleri yaptım. Mezun olduktan sonra Ankara’ya döndüm.
“BAŞARILI SEÇİM KAMPANYASI SONUCUNDA TANIŞTIK”
Murat Karayalçın ile hikayenizden bahseder misiniz? Neden böyle bir yola başvurdunuz?
- İbrahim Keleş: Aylık yayınlanan ‘Yarın’ edebiyat, sanat ve gençlik dergisinin görsel yönetmeni ve karikatüristi olarak 1987 yılına kadar çalıştım. 87 yılında grafik stüdyomu kurdum. 89 yerel seçimlerinde Çankaya ilçesinde belediye başkan aday adayının seçim kampanyasını yürüttüm. Murat Karayalçın Ankara Büyükşehir Belediye Başkan adayı idi, Çankaya ilçesinde başarılı bir ön seçim kampanyası yürüttüğümüz için Murat Bey tanışmak istedi ve ön seçimi kazandığı taktirde seçim kampanyasında bizimle çalışmak istediğini söyledi, tanışıklığımız böyle başladı. Murat Bey Başkan seçildi, ben de stüdyomu kapatıp askere gittim. Askerlik dönüşü ABB iştiraki olan BEL-YA AŞ’de tanıtımdan sorumlu genel müdür yardımcısı olarak işe başladım. 94 seçimlerine kadar çok yoğun ama çok keyifli çalışmalar yaptık.
“ANKARA KOCA BİR ŞANTİYE ALANIYDI”
Ankara haritasının karikatürünü yapma fikri nereden doğdu? Projede kaç kişi vardı?
- İbrahim Keleş: O yıllarda Ankara için çok önemli alt yapı projeleri eş zamanlı başlatıldı ve Ankara bir şantiye alanına dönüştü. Murat Bey bu projeleri hemşehrilerine hem duyurmak hem de bilgilendirmek amacıyla bir görsel çalışma yapmamı istediğinde daha önceleri yurt dışı yayınlarda görmüş olduğum kent illüstrasyonlarından esinlenerek Ankara kent görünümünü hayal ettim ve ABB’nin bu alt yapı projelerini ‘neden böyle bir çalışma üzerinde göstermeyelim?’ düşüncesiyle fikrimi Murat Bey’le paylaştım ancak tam olarak anlatamamış olmalıyım ki ikna edemedim. Buna rağmen bu illüstrasyonu yapmayı kafama koydum. İstanbul’da öğrencilik yıllarından arkadaşım grafik tasarımcı ve karikatürist Cemil Cahit’e fikrimi açtım. O güne kadar Ankara’yı hiç görmediğini ve kendisi için zor olacağını söyledi. Cemil’i ikna ederek işe başladık. Ben Ankara ile ilgili görsellerden ne bulduysam haftanın 3 günü İstanbul’da Cemil’e tarif üzerine Ankara’yı çizdirdim. Çizimin siyah beyazı çinilemesi bitince, renklendirme çalışmasını birlikte tamamladık.
“ANKARALILAR TARAFINDAN ÇOK SEVİLDİ”
Karikatürün çiziminde yaşadığınız zorluklar veya sizi etkileyen olaylar nelerdi?
- İbrahim Keleş: O yıllarda kentlerin hava çekim fotolarını bulmak çok zordu. Ankara için mimari ve tarihi değerleri olan yerlerin fotolarını basılı yayınlardan veya kendim fotoğraflayarak arşivimizi oluşturduk. Kent planı zaten turistik Ankara haritasında vardı. Perspektif deformasyonlar yaparak karikatür sanatının olanaklarıyla ortaya bir çalışma çıkarttık. Çalışmanın içerisine mizahi unsurları da ekleyince daha sempatik oldu. Baskıdan önceki son aşamasını Murat Bey’e gösterdiğimde çok beğendi. Bu çalışmayı İstanbul’da ulusal basının temsilcileriyle yapacağı belediyenin İkinci yıl çalışmaları bilgilendirme toplantısında basılı olarak kullandı. İlgi ve sempatiyle bir karşılık buldu. Sınırlı sayıda basılan ilk baskısı Ankaralılar tarafından çok sevildi. Ülkemizden, yurt dışından çeşitli üniversitelerin mimarlık ve şehircilik fakülteleri kütüphaneleri için arşivlenmek üzere talepte bulundular. Gençler özellikle poster olarak kullanmak üzere haritanın peşine düştüler. Bu çalışma ile o güne değin yapılan veya yapılmayan kamu yatırımlarını etkili bir dille anlatmak istedik. İllüstrasyonun arka yüzünde zaten projeler ile ilgili kapsayıcı bilgiler vardı. İllüstrasyon projelerin Ankaralılar tarafından sahiplenilmesine ve çok yoğun inşaat faaliyetlerinden dolayı ortaya çıkan olumsuzlukları hoş görü ile karşılamalarına neden oldu. Geriye dönüp baktığımda böyle bir çalışmayı başlatmış olmak ve üretim sürecinde bulunmaktan bir Ankaralı olarak çok mutluyum. 94 yılında belediyeden ayrıldım Reklamlar LTD. şirketini kurdum ve profesyonel reklamcılık yaptım. Çeşitli kamu kurumları, ulusal ve yerel birçok firma ile çalıştım. Bugüne değin çok sayıda kent görünümü illüstrasyonu çalıştım.
“UĞUR MUMCU’NUN KİTAPLARININ KAPAKLARINI YAPTIM”
Bugüne kadar ne tarz çalışmalar yaptınız? Çalışmalarınızda sizi en çok etkileyen çalışma ne oldu?
- İbrahim Keleş: 1992 Ankara Büyükşehir Belediyesi için Ankara Kent Görünümü, 1993 Turizm Bakanlığı için Antalya Kaleiçi Kent Görünümü, 1994 Kültür Bakanlığı için Türkiye Tarihi ve Turistik Görünümü, 1999 Sheraton Hotel Ankara için Ankara Kavaklıdere Kent Görünümü, 2001 Fethiye – Ölüdeniz Kent Görünümü, 2003 Zigana Tatil Köyü̈ Görünümü, 2005 Suna İnan Kıraç Müzesi Antalya Kaleiçi 19. yy. Kent Görünümü, 2006 Kemer Kent Görünümü, 2009 Antalya Kaleiçi Kent Görünümü, 2007 Beyoğlu Belediyesi için Beyoğlu Kent Görünümü, 2002 Muğla Belediyesi için Muğla Kent Görünümü, 2009 Kapadokya Görünümü ve son olarak 2009 Akdeniz-Ege Bölgesi Görünümü çizimlerini gerçekleştirdim. Reklam çalışmalarından arta kalan zamanlarda özgün grafik tasarımlar yaptım. Bu çalışmalarım belli bir tema çerçevesinde oluşturulmuş politik afiş çalışmalarından oluşuyordu. Sergilerim sırasıyla; Apolitik Afişler, Grafik Tasarımlar Sergisi, Ankara BELPA Sanat Galerisi 1993/ Asacaksın İki Tanesini Afiş Sergisi, Ankara Dost Sanat Galerisi, 1996/ Asacaksın İki Tanesini İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Galerisi 1997/ Afişleme, Grafik Tasarımlar Sergisi, Ankara Ada Sanat Galerisi 1999-2000/ Küresel Elleşme Grafik Tasarımlar Sergisi, Ankara Çağdaş Sanatlar Merkezi, 2006/ Küresel Elleşme Grafik Tasarımlar Sergisi, Antalya ANSAN Sergi Salonu, 2007/ Küresel Elleşme, Grafik Tasarımlar Sergisi, Nail Çakırhan-Halet Çambel Kültürevi Gökova-Akyaka-Muğla, 2009.Geriye dönüp baktığımda keyif alarak yaptığım işler bunlar. Bir tasarımcı olarak reklam tanıtım grafiklerini yaparken çok mutlu olmadım. Hayalimde yaşattığım resim yapmak isteğini emekli olduktan sonra yakalayabildim. Grafik tasarımcı olarak en son iş olarak Uğur Mumcu’nun bütün kitaplarının kapaklarını yaptım. Meslek hayatımın en değerli işlerinden biridir. Bu vesile ile Sayın Güldal Mumcu hanımefendiye teşekkürlerimi bir kez daha iletmiş olayım. Resim çalışmalarımı Antalya’da kendi atölyemde sürdürüyorum.
