Naim Süleymanoğlu (1967–2017), Bulgaristan Türk’ü olarak doğmuş ve hayatını halter sporuna adamış efsanevi bir sporcudur.
Tarihe "Cep Herkülü" olarak geçen Naim, sadece kırdığı dünya rekorlarıyla değil, aynı zamanda 1986 yılında Bulgaristan’dan Türkiye’ye yaptığı cesur iltica eylemiyle de adını dünya tarihine altın harflerle yazdırmıştır.
Bu iltica, sadece bir sporcunun bireysel özgürlük mücadelesi değil, aynı zamanda Türkiye'nin diplomatik zaferi ve Bulgaristan'daki Türk azınlığın sesini tüm dünyaya duyurmanın sembolü olmuştur.
HAYATI
Naim Süleymanoğlu’nun kariyeri, erken yaşta başlayan olağanüstü yetenek ve disiplinle doludur.
- Erken Dönem ve Keşif: Naim, 24 Ocak 1967’de Bulgaristan’ın Kırcaali şehrine bağlı Ahatlı köyünde doğdu. Ağırlık kaldırmaya çok erken yaşta başladı ve kısa sürede ulusal otoriteler tarafından keşfedildi.
- Genç Yaşta Rekorlar: Henüz 15 yaşındayken, kendi ağırlığının üç katını kaldıran ikinci halterci olarak tarihe geçti. 16 yaşında dünya rekoru kırdı.
- İlk Engeller: 1984 Los Angeles Olimpiyatları'na, Bulgaristan'ın Sovyet bloku ile birlikte boykot kararı alması nedeniyle katılamadı. Bu, kariyerindeki ilk büyük hayal kırıklığı oldu.
- Efsanevi Rekorlar: Aktif kariyeri boyunca 3 kez Olimpiyat Şampiyonu (1988 Seul, 1992 Barselona, 1996 Atlanta), 7 kez Dünya Şampiyonu ve 46 kez dünya rekoru kırmıştır. Tüm zamanların en iyi haltercisi kabul edilir.
ÖZGÜRLÜĞE ATILAN ADIM
Naim Süleymanoğlu’nun ilticası, kişisel bir kaçıştan ziyade, Bulgaristan’daki Türklere yönelik devlet politikasına karşı bir protestoydu.
İlticanın Nedenleri
İlticanın temel nedeni, Bulgaristan Komünist Partisi'nin uyguladığı asimilasyon ve zorla isim değiştirme politikasıydı.
- Zorla İsim Değişikliği: Bulgaristan'da yaşayan Türk azınlığa yönelik 1984-1985 yıllarında başlatılan "Yeniden Canlandırma Süreci" (Vazroditelen Protses) kapsamında, Türk ve Müslüman isimleri zorla Slav isimleriyle değiştiriliyordu. Naim’in adı da bu süreçte Naum Şalamanov olarak değiştirildi.
- Kimlik Baskısı: Bu politika, Naim’in ve ailesinin kültürel kimliğine ve onuruna büyük bir saldırıydı. Sporcu, dünya sahnelerinde başarı kazanırken dahi kendi adıyla anılamıyordu.
- İletişim Kurulması: Naim, Türkiye'deki yetkililerle, özellikle o dönemin Başbakanı Turgut Özal'ın talimatıyla, gizlice temas kurdu.
- Kaçış Anı (Aralık 1986): Naim, 1986 yılında Avustralya’nın Melbourne şehrinde düzenlenen Dünya Halter Şampiyonası için bulunduğu otelden, Türk istihbaratının ve diplomatlarının yardımıyla gizlice kaçtı. Avustralya’daki Türk Büyükelçiliği’ne sığınarak Türkiye Cumhuriyeti'ne iltica etti.
İlticanın Sonuçları
- Diplomatik Kriz: İltica, Türkiye ile Bulgaristan arasında büyük bir diplomatik krize yol açtı. Bulgaristan, Naim’i vatan haini ilan etti.
- Maliyetli Transfer: Naim'in 1988 Seul Olimpiyatları'nda Türkiye adına yarışabilmesi için Uluslararası Halter Federasyonu, iki ülke arasında anlaşma yapılmasını şart koştu. Türkiye Cumhuriyeti, Naim'in spor hakları için Bulgaristan’a 1 milyon ABD Doları ödemek zorunda kaldı. Bu durum, ilticanın sadece siyasi değil, maddi bir bedeli olduğunu da gösterdi.
- Seul Zaferi ve Halkın Sesi: Naim, Seul'de Türkiye adına yarışarak üç altın madalya kazandı ve inanılmaz rekorlar kırdı. Bu zafer, Türkiye için büyük bir ulusal gurur kaynağı olurken, Bulgaristan'daki Türk azınlığın yaşadığı baskıyı da dünya gündemine taşıdı.
AZ BİLİNEN İLGİNÇ GERÇEKLER
- Özal'ın Kararlılığı: Başbakan Turgut Özal, Naim’in Türkiye’ye getirilmesi olayını bizzat yönetti. Özal’ın bu kararlılığı, hem Türk kamuoyunda hem de Bulgaristan Türkleri arasında büyük bir etki yarattı.
- "Cep Herkülü" Lakabı: Naim, sadece 1.47 metre boyunda olmasına rağmen kendi ağırlığının üç katından fazlasını kaldırabilmesi nedeniyle Türk ve dünya basını tarafından "Cep Herkülü" (Pocket Hercules) lakabıyla anılmıştır.
- Seul’deki Duygusallık: Naim, Seul Olimpiyatları'nda altın madalyayı kazandıktan sonra, Türk bayrağını öperek gözyaşlarına boğulmuştur. Bu an, Bulgaristan Türkleri için bir umut sembolü haline gelmiştir.
- En İyi Kaldırış Oranı: Naim Süleymanoğlu, kendi vücut ağırlığına oranla en çok ağırlık kaldıran halterci unvanını uzun yıllar korumuştur. Koparmada kendi ağırlığının 2.5 katını, silkmede ise 3 katını kaldıran tek sporcudur.
- Kırılan Rekor Sayısı: Naim'in kariyeri boyunca kırdığı 46 dünya rekorunun birçoğu, bugünün halter dünyasında hâlâ geçilememiştir veya en zorlu rekorlar arasında yer almaktadır.
Naim Süleymanoğlu, bir sporcu olarak eriştiği zirvenin ötesinde, özgürlük ve kimlik mücadelesinin somut bir örneği olarak tarihte yaşamaya devam etmektedir. Onun hikayesi, azmin ve diplomatik cesaretin bir ulusun kaderini nasıl değiştirebileceğini göstermiştir.
