Dijital çağın hızla gelişmesi, alışveriş sitelerinin sayısının her geçen gün artmasını beraberinde getiriyor. Bu platformlar, “ayın fırsatları”, “sonbahar indirimleri” gibi kampanyalarla bireyleri sürekli alışverişe teşvik ediyor. Sürekli değişen vitrinler, anlık bildirimler ve cazip indirimler, birçok kişiyi ihtiyaç duyup duymadığına bakmaksızın tüketmeye yönlendiriyor. Bu durum, özellikle tüketim kültürünün yaygınlaştığı günümüzde, bireylerin bilinçsizce harcama yapmasına ve alışveriş bağımlılığına zemin hazırlıyor.
Sosyal medya aracı oluyor, reklamlar yönlendiriyor
Alışveriş bağımlılığı üzerinde en etkili unsurlardan biri de sosyal medya platformları ve bu mecralarda içerik üreten influencerlar oluyor. Özellikle gençler, takip ettikleri influencerlar aracılığıyla sürekli yeni ürünlerle karşılaşıyor ve bu durum, alışverişe yönelmelerini kolaylaştırıyor. Sosyal medyada sıkça karşılaşılan reklamlar, indirim kodları ve "tükenmeden al" mesajları bireyleri farkında olmadan tüketime teşvik ediyor. Böylece ihtiyaçtan çok, görülen ve önerilen ürünler satın alınıyor; bu da alışveriş bağımlılığını tetikleyen önemli bir faktör olarak karşımıza çıkıyor.
Yılmaz: "Temel ihtiyaçtan çok duygusal düzenleme aracı"
Psikolog Merve Sefa Yılmaz'a göre alışveriş bağımlılığı (Kompulsif satın alma bozukluğu) kişinin kontrol edemediği, satın alma dürtülerini ifade ediyor. Yılmaz, bu davranışın temel ihtiyaçtan çok duygusal düzenleme aracı olduğunu belirterek "Satın alma anında beyinde dopamin salınımı artar, kişi geçici bir haz ve rahatlama yaşar. Fakat bu haz çok kısa sürer. Psikolojik açıdan bu döngü öğrenilmiş bir baş etme stratejisi olarak değerlendirilir. Temel mesele alışverişin kendisi değil, kişinin duygularını düzenleyememesidir" dedi.
Peki bu durumda neler yapılabilir?
Psikolog Yılmaz, alışveriş bağımlılığı durumunda nelerin yapılabileceğini şu şekilde sıraladı:
• Duygularını fark etmek ve adlandırmak.
• Alışveriş öncesinde tetikleyici unsurları belirlemek.
• Sağlıklı baş etme stratejileri geliştirmek
• Gerekirse psikoterapi desteği almak.
Psikolog Yılmaz, alışveriş bağımlılığının, kontrol altına alınmaması durumunda bireylerde ciddi psikolojik ve finansal sorunlara yol açabileceği konusunda uyarıyor.
