Türk Müziğinde yani Türk Sanat Musikimizde ritmin yeri her zaman bir ayrı olmuştur. Lakin ritim, müziğin temel direğidir.
Ritim; bir dizede, bir notada vurgu, uzunluk veya ses özelliklerinin, durakların düzenli bir biçimde tekrarlanmasından doğan ses uygunluğu, tartım, dizem olarak nitelendirilir.
Çeşitli aletlere vurarak çıkarılan, düzenli ve akıcı seslerin oluşturduğu bütündür. Vurmalı çalgıların ve perküsyonun temelidir.
Kıymetli meslek büyüğümüz, gazetemizin Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Umut Karakülah, hem rahmetli babası Emekli Bando Astsubayı Sadi Karakülah’tan almış olduğu genlerin etkisi ile hem de Allah vergisi yeteneği sayesinde ritme ve Türk Sanat Musikimize gönül vermiş birisi.
Tabi kendisi ile yaptığımız sohbetlerde ritmin müziğimize olan etkisini konuşuyoruz zaman zaman. Bu konuşmalarımızdan aldığım notlarda, müzikte ve orkestrada en önemli enstrümanın vurmalı çalgılar yani ritim olduğunu öğrendim. Lakin ritim doğru ve tam layığı ile icra edilmezse tüm orkestra ve koro bozuluyormuş.
Ben de kendisinden kısaca bazı ritimler hakkında bilgiler rica ettim, sağolsun beni kırmadı. Türk Müziğimizde kullanılan başlıca usuller şu şekilde olmakta imiş:
Nim Sofyan: İki zamanlıdır. 2/4’lük ve 2/8’lik değerlerde vurulur. DÜM 1 zamanlı – kuvvetli, TEK 1 zamanlı – yarı (orta) kuvvetlidir. Bu usulde oyun havaları, türküler ve marşlar yazılmıştır.
Semai: Üç zamanlıdır. 3/4’lük ve 3/8’lik değerlerde vurulur. DÜM 1 zamanlı – kuvvetli, TEK 1 zamanlı – yarı kuvvetli. TEK 1 zamanlı – zayıftır. Bu usulde oyun havaları ve şarkılar yazılmıştır.
Sofyan: Dört zamanlıdır. İki Nim Sofyan’ın birleşmesinden meydana gelir. DÜ-ÜM 2 zamanlı – kuvvetli, TE 1 zamanlı – yarı kuvvetli, KE 1 zamanlı – zayıftır. 4/8, 4/4,4/2 lik değerlerde vurulur. Türk Aksağı: Beş zamanlıdır. Bir Nim Sofyan ve bir Semai’nin birleşmesiyle meydana gelir. DÜ- ÜM 2 zamanlı – kuvvetli, TE- EK 2 zamanlı – yarı kuvvetli, TEK 1 zamanlı – zayıftır. 5/8 ve 5/4 lük değerlerde vurulur.
Yürük Semai: Altı zamanlıdır. İki Semai veya üç Nim Sofya’dan meydana gelmiştir. DÜM l zamanlı – kuvvetli, TEK l zamanlı – yarı kuvvetli, TEK l zamanlı – zayıf, DÜM l zamanlı – zayıf, TE-EK 2 zamanlı – yan kuvvetlidir, 6/8, 6/4 ve 6/2’lik değerlerde vurulur. 6/4 Sengin Semai, 6/2 Ağır Sengin Semai olur.
Düyek: Sekiz zamanlıdır. iki Sofyan’dan meydana gelir. DÜM l zamanlı – yarı kuvvetli, TE-EK 2 zamanlı – kuvvetli, TEK l zamanlı – yarı kuvvetli, DÜ-ÜM 2 zamanlı – kuvvetli, TE-EK 2 zamanlı – zayıftır. 8/8 ve 8/4 lük vurulur. 8/4 Ağır Düyek adını alır.
Aksak: Dokuz zamanlıdır. Bir Sofyan ve bir Türk Aksağından oluşur. DÜ-ÜM 2 zamanlı – kuvvetli, TE 1 zamanlı – yarı kuvvetli, KE 1 zamanlı – zayıf, DÜ-ÜM 2 zamanlı – kuvvetli, TE-EK 2 zamanlı – yarı kuvvetli, TEK 1 zamanlı – zayıftır.
Curcuna: On zamanlıdır. İki Türk Aksağından meydana gelir. DÜ-ÜM 2 zamanlı – kuvvetli, TE 1 zamanlı –zayıf, KA-A 2 zamanlı – yarı kuvvetli, DÜ-ÜM 2 zamanlı – kuvvetli, TE-EK 2 zamanlı – yarı kuvvetli, TEK 1 zamanlı – zayıftır.
Herkese hayat ritminin doğru atması dileklerimle…