Orta Çağ İslam dünyasının kaderini değiştiren, Moğol ordularının durdurulamaz ilerleyişine son veren Ayn Calut Muharebesi'nin 765. yıl dönümü.
Moğolların dehşet verici gücü karşısında Doğu İslam coğrafyası birer birer düşerken, Ayn Calut'ta atılan tarihi bir adımla İslâm medeniyeti ayakta kaldı.
Bu haberde, bu dönüm noktası niteliğindeki muharebenin nedenlerini, sonuçlarını, öne çıkan figürlerini ve hakkında az bilinen ilginç detayları derinlemesine inceleyeceğiz.
MOĞOL FIRTINASI ORTA DOĞU'DA
- yüzyıl, Asya ve Doğu Avrupa'da Moğol İmparatorluğu'nun korkunç yayılmacılığına sahne oldu. Cengiz Han'ın torunu Hülagu Han komutasındaki Moğol orduları, Bağdat'a yürüyerek 1258'de Abbasi Hilafeti'ne son verdi. İslam'ın ilim ve medeniyet merkezi olan Bağdat'ın düşüşü, tüm İslam dünyasında büyük bir şok etkisi yarattı. Bu durdurulamaz ilerleyiş, sırada Mısır'ın olduğunu gösteriyordu.
- Savaşın Sebepleri: Moğolların Mısır'ı işgal etme kararı, Ayn Calut'ta savaşın başlamasının en önemli sebebiydi. Hülagu Han, Memlük Sultanı Kutuz'a elçi göndererek teslim olmasını talep etti. Ancak Kutuz, bu talebi reddetti ve Moğol elçilerini öldürterek savaş ilan etti.
- Memlüklerin Yükselişi: Mısır'daki Memlük Devleti, kölelikten ordu komutanlığına yükselen Türk ve Çerkes kökenli askerlerden oluşuyordu. Bu ordu, yüksek disiplini ve savaş yetenekleriyle biliniyordu.
DEHA VE DİRENİŞİN ZAFERİ
Memlük Sultanı Seyfeddin Kutuz ve ordu komutanı Baybars, Moğol tehlikesini durdurmak için stratejik bir karar alarak Moğolları Mısır topraklarına girmeden Filistin'de karşılamayı planladılar.
- Ayn Calut'a İlerleyiş: İki ordu, 3 Eylül 1260'ta Celile'deki Ayn Calut (Golyat'ın Pınarı) adlı vadide karşılaştı.
- Savaşın Dönüm Noktası: Moğol ordusu, süvari hücumuyla başladı ve Memlüklerin sol kanadını neredeyse yok ediyordu. Bu kritik anda, Memlük komutanı Baybars, taktiksel bir geri çekilme manevrası yaparak Moğolları tuzağa çekti. Baybars'ın emriyle geri çekilen Memlük birliklerinin peşine düşen Moğollar, ani bir şekilde pusuya düşürüldü.
Kutuz'un Efsanevi Hamlesi: Savaşın en kritik anında, dağılmaya başlayan Memlük birliklerini gören Sultan Kutuz, miğferini atarak askerlerine "Ya İslam, ya da yok oluş!" diye seslendi. Bu cesurca haykırış, moral bozukluğunu tersine çevirdi ve savaşın gidişatını tamamen değiştirdi.
SAVAŞIN SONUÇLARI
Ayn Calut Muharebesi'nin sonuçları, sadece bölge için değil, tüm dünya tarihi için bir dönüm noktası oldu.
- Moğolların Durdurulması: Ayn Calut, Moğol ordularının tarihteki ilk büyük yenilgisi oldu. Bu zafer, "yenilmez" olarak kabul edilen Moğolların efsanesini yıktı ve onların batıdaki ilerleyişini durdurdu.
- İslam Medeniyetinin Kurtuluşu: Muharebe, İslam medeniyetinin yıkılmaktan kurtulmasını sağladı. Mısır ve Suriye'deki bilim, sanat ve kültür merkezleri, Moğol yıkımından korunarak gelişimini sürdürdü.
- Memlüklerin Gücünün Artması: Ayn Calut, Memlük Devleti'nin İslam dünyasındaki liderliğini pekiştirdi. Baybars, bu zaferin ardından Sultan Kutuz'u devirerek Memlük Sultanı oldu ve devleti daha da güçlendirdi.
AZ BİLİNEN İLGİNÇ GERÇEKLER
-
Atış Yelekleri: Memlükler, savaşta Moğol oklarına karşı özel olarak tasarlanmış, deri ve kumaştan yapılmış "atış yelekleri" kullanıyorlardı. Bu yelekler, okların nüfuzunu büyük ölçüde azaltıyordu.
-
Sultan Kutuz'un Sonu: Muharebenin hemen ardından, Baybars'ın kılıcıyla öldürüldüğü iddia edilen Sultan Kutuz'un ölümü, zaferin gölgesinde kalan trajik bir olaydı.
