ABD'nin sabah saatlerinde İran'ın 3 nükleer tesisine saldırması sonucu İran'dan hamle gecikmedi.
HÜRMÜZ KAPATILIYOR
İran Meclisi toplandı ve Hürmüz Boğazı hakkında karar aldı. İran, Hürmüz Boğazı'nı kapatacak.
İran Devrim Muhafızları Deniz Kuvvetleri Komutanı Tuğgeneral Tangsiri, "Hürmüz Boğazı birkaç saat içinde kapatılacak" dedi.
HÜRMÜZ TARİHİ VE NEDEN ÖNEMLİ?
Hürmüz Boğazı, Basra Körfezi'ni Umman Körfezi ve oradan da Hint Okyanusu'na bağlayan, Orta Doğu'daki kritik bir su geçididir. Kuzey kıyısında İran, güney kıyısında ise Umman'a bağlı Musandam Yarımadası bulunur.
Bu coğrafi konumu, boğazı tarih boyunca ve günümüzde uluslararası ilişkilerde kilit bir nokta haline getirmiştir.
Hürmüz Boğazı'nın tarihi önemi, binlerce yıl öncesine, antik ticaret yollarının başlangıcına dayanır. Hint Okyanusu ile Mezopotamya uygarlıkları arasındaki deniz ticaretinde önemli bir geçiş noktası olmuştur.
Baharat Yolu ve İpek Yolu'nun deniz uzantılarının bir parçası olarak, farklı medeniyetler arasında kültürel ve ekonomik alışverişin bir kapısı görevi görmüştür.
Portekizliler, İngilizler ve Hollandalılar gibi sömürgeci güçler, bölgedeki stratejik konumundan dolayı boğazı kontrol etmeye çalışmışlardır. 16. yüzyılda Portekizliler, Hürmüz Adası'nda bir kale inşa ederek boğazdaki deniz trafiğini bir süre kontrol altında tutmuşlardır.
Ancak boğazın asıl jeopolitik önemi, 20. yüzyılda Basra Körfezi çevresindeki devasa petrol ve doğal gaz rezervlerinin keşfedilmesiyle katlanarak artmıştır. Özellikle 1970'lerden itibaren, küresel enerji talebindeki artışla birlikte, Hürmüz Boğazı dünya enerji ticaretinin can damarı haline gelmiştir.
Günümüzde Hürmüz Boğazı, küresel enerji güvenliği ve dünya ekonomisi için vazgeçilmez bir öneme sahiptir:
- Küresel Petrol ve Doğal Gaz Ticaretinin Kalbi: Suudi Arabistan, Irak, Kuveyt, Birleşik Arap Emirlikleri, Katar ve İran gibi dünyanın en büyük petrol ve sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) üreticileri, ihracatlarının büyük bir kısmını bu dar boğaz üzerinden gerçekleştirir. Dünya petrol ticaretinin yaklaşık beşte biri, LNG ihracatının ise üçte ikisi Hürmüz Boğazı'ndan geçmektedir. Bu oranlar, boğazın küresel enerji arzı için ne kadar kritik olduğunu göstermektedir.
- Dar ve Hassas Yapı: Boğazın en dar noktası yaklaşık 33 kilometredir ve gemi trafiği için ayrılan geçiş şeritleri daha da dardır. Bu dar yapı, olası bir çatışma veya engelleme durumunda boğazın kolayca kapanma riski taşımasına neden olur.
- Jeopolitik Gerilimlerin Odağı: Özellikle İran ile Batılı ülkeler ve İsrail arasındaki gerilimler, Hürmüz Boğazı'nı sık sık uluslararası gündemin ilk sıralarına taşır. İran'ın zaman zaman boğazı kapatma tehditleri, dünya petrol piyasalarında büyük dalgalanmalara yol açabilmekte ve küresel ekonomiyi tehdit etmektedir.
- Askeri Varlık: ABD'nin Bahreyn merkezli 5. Filosu gibi uluslararası deniz kuvvetleri, boğazdaki seyrüsefer serbestisini ve ticari gemilerin güvenliğini sağlamak amacıyla bölgede sürekli askeri varlık göstermektedir. Bu durum, bölgedeki gerilimi daha da artırabilmektedir.
Hürmüz Boğazı'nın fiilen kapatıldığı bir durum henüz yaşanmamış olsa da, buradaki herhangi bir istikrarsızlık veya tehdit, enerji piyasalarında ani fiyat artışlarına ve küresel tedarik zincirlerinde aksaklıklara neden olmaktadır.
Bu nedenle Hürmüz Boğazı, tarihi boyunca olduğu gibi günümüzde de jeopolitik denklemin en kritik unsurlarından biri olmaya devam etmektedir.