“Lancet Countdown 2025: Sağlık ve İklim Değişikliği” başlıklı rapor, 124 ülkeden toplanan verilerle hazırlandı. Bulgular, iklim krizinin sağlık üzerindeki etkilerinin artık “benzeri görülmemiş” boyutlara ulaştığını ortaya koyuyor. Raporda incelenen 20 göstergeden 12’sinde, son yıllarda rekor düzeyde artış saptandı.
Sıcak hava dalgaları rekor kırdı
2020-2024 yılları arasında sıcak hava dalgası yaşanan gün sayısı yıllık ortalama 19 gün olarak ölçüldü. İklim değişikliği olmasaydı bu günlerin 16’sının hiç yaşanmayacağı tahmin ediliyor.
En savunmasız gruplar arasında yer alan bebekler ve yaşlılar ise bu durumdan en fazla etkilenen kesimler oldu.
1 yaş altı bebekler, geçtiğimiz yıl ortalama 20,5 gün, 65 yaş üstü yetişkinler ise 20,8 gün boyunca aşırı sıcaklara maruz kaldı. Bu rakamlar, 1986–2005 dönemine göre bebeklerde %389, yaşlılarda ise %304 artış anlamına geliyor. Yalnızca 2012–2021 arasında yüksek sıcaklıkların yol açtığı ölümler, 1990’lara göre %63 artarak 546 bine ulaştı.
Aşırı yağış ve kuraklık tehdidi
Raporda, iklim değişikliğinin bir diğer yıkıcı etkisine – aşırı yağışlar ve kuraklığa – da dikkat çekiliyor.
2015–2024 döneminde, 1961–1990 yıllarına göre dünya kara yüzeyinin %64’ünde aşırı yağışlı günlerin arttığı belirlendi.
Aynı zamanda, küresel kara alanının %61’i geçen yıl aşırı kuraklıktan etkilendi. Bu oran, 1950’lerle kıyaslandığında %299 artış anlamına geliyor.
Aşırı sıcaklıklar ve düzensiz yağışlar, tarımsal verimliliği düşürüyor; gıda üretimi ve tedarik zincirlerini tehdit ediyor. Bu nedenle, dünya genelinde 123,7 milyon insanın orta veya şiddetli gıda güvensizliği yaşadığı bildiriliyor.
Sıcak ve kurak iklim koşulları, orman yangınlarını da artırıyor. Dünyada 2024’te yangın dumanından kaynaklanan partikül madde kirliliği nedeniyle 154 bin kişi hayatını kaybetti. Bu şimdiye kadarki en yüksek seviye. Bununla birlikte, iklim değişikliği bulaşıcı hastalıkların yayılma riskini de büyütüyor.
Kısacası, iklim değişikliği artık yalnızca çevre sorunu değil; küresel bir halk sağlığı krizi. Sıcak dalgalarından kuraklığa, gıda güvensizliğinden bulaşıcı hastalıklara kadar uzanan bu zincir, insanlığın yaşam kalitesini doğrudan tehdit ediyor.
Uzmanların çağrısı net: Gezegenin geleceğini korumak, sağlığımızı korumaktır.