Türk siyasi hayatının en eski ve köklü partisi olan Cumhuriyet Halk Partisi (CHP)'nin 102. kuruluş yıl dönümü.
Mustafa Kemal Atatürk tarafından "Halk Fırkası" adıyla kurulan parti, tek parti dönemi, çok partili hayata geçiş ve siyasi darbeler gibi Türkiye'nin en kritik dönemeçlerinde kilit rol oynadı.
Bu haberde, CHP'nin kuruluşundan bugüne geçirdiği evreleri, ikonik genel başkanlarını ve hakkında pek bilinmeyen ilginç detayları inceliyoruz.
MÜCADELEDEN SİYASETE
CHP'nin temelleri, 19 Mayıs 1919'da Mustafa Kemal Atatürk'ün Samsun'a çıkışıyla atıldı. Bu hareket, Milli Mücadele'nin başlangıcıydı ve siyasi bir partinin doğuşuna giden yolu da açıyordu.
- Sivas Kongresi'nden Parti'ye: Milli Mücadele'nin temelini oluşturan Sivas Kongresi'nde, Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti kuruldu. Bu cemiyet, 9 Eylül 1923'te Mustafa Kemal Atatürk tarafından "Halk Fırkası" adıyla siyasi bir partiye dönüştürüldü. Partinin ilk genel başkanı, kurucu önder Mustafa Kemal Atatürk oldu.
- Tek Parti Dönemi ve Devrimler: Cumhuriyetin ilanından sonra 1946'ya kadar süren tek parti dönemi, CHP'nin tek başına iktidarda olduğu bir süreçti. Bu dönemde parti, laiklik, halkçılık, devletçilik, devrimcilik, milliyetçilik ve cumhuriyetçilik gibi Atatürk ilkelerini hayata geçirdi.
ÇOK PARTİLİ HAYAT VE DARBELER DÖNEMİ
CHP, 1946'da çok partili hayata geçişin öncülüğünü yaptı ve 1950'de Demokrat Parti'ye karşı girdiği ilk serbest seçimde iktidarı kaybetti. Bu dönem, CHP için muhalefet yıllarının başlangıcı oldu.
- İnönü'nün Liderliği: Mustafa Kemal Atatürk'ün vefatının ardından parti liderliğini devralan İsmet İnönü, çok partili hayata geçiş sürecini yönetti. 1950'de iktidarı devretmesi, Türk siyasi tarihinde "barışçıl bir iktidar devri" olarak anılır.
- Darbeler ve Parti Kapatmaları: Türk siyasi tarihine damga vuran 1960 ve 1980 askeri darbeleri, CHP'yi de derinden etkiledi. 12 Eylül 1980 darbesinde tüm siyasi partilerle birlikte CHP de kapatıldı.
- "Partinin Yeniden Kuruluşu": 1992'de yeniden açılan CHP, Deniz Baykal liderliğinde siyaset sahnesine geri döndü.
GÜNÜMÜZ CHP'Sİ
CHP, bugün Türkiye'nin en önemli muhalefet partisi olarak siyasi hayatını sürdürüyor.
- Bülent Ecevit: "Karaoğlan" lakabıyla anılan Ecevit, partisinin en sevilen liderlerinden biriydi.
- Kemal Kılıçdaroğlu: 2010 yılında genel başkan olan Kılıçdaroğlu, partinin uzun süre muhalefette kalmasına rağmen en uzun süre görev yapan genel başkanlarından biri oldu.
HAKKINDA AZ BİLİNEN VE İLGİNÇ BİLGİLER
-
Partinin Logosundaki Altı Ok: CHP'nin logosunda bulunan altı ok, partinin altı temel ilkesini temsil eder: Cumhuriyetçilik, Halkçılık, Laiklik, Devletçilik, Milliyetçilik ve Devrimcilik. Bu oklar, partinin ideolojik omurgasını oluşturur.
-
"Halk Fırkası" Adının Anlamı: Partinin ilk adı olan "Halk Fırkası", "halkın partisi" anlamına gelir. Atatürk, partiyi halkın tamamını kucaklayacak bir çatı altında toplamak amacıyla bu ismi seçmişti.
Cumhuriyet Halk Partisi, kurulduğu günden bugüne Türk siyasetinde merkezi bir konumda yer almayı sürdürüyor. Geçirdiği zorlu dönemlere ve siyasi dalgalanmalara rağmen, Türkiye Cumhuriyeti'nin temel değerlerini temsil etmeye devam ediyor.