Günümüzde hepimizin elinde bir telefon ya da bilgisayar bulunuyor ve teknolojiyle iç içe yaşarken günlük ekran başında ne kadar zaman geçirdiğimizi çoğu zaman fark edemiyoruz. Bu durum, sadece çocuklar ve gençler arasında değil, bazen yaşlılar arasında bile ekran bağımlılığının artmasına yol açıyor. Özellikle sosyal medya platformlarının sayısının hızla çoğalması, ekran başında geçirilen zamanı daha da artırıyor ve bağımlılığı derinleştiriyor.
Ekran bağımlılığı nedir?
Ekran bağımlılığı, kişinin dijital cihazları kullanma süresini kontrol edememesiyle ortaya çıkan bir durumdur. Akıllı telefon, tablet, bilgisayar veya televizyon karşısında saatlerce vakit geçiren birey, bu alışkanlığı çoğunlukla farkında olmadan devam ettirir. Zamanla bu durum, sosyal ilişkilerde kopukluklara, iş veya okul başarısında düşüşe ve fiziksel sağlık sorunlarına yol açabilir.
Bu durumda, kişinin bu halinden rahatsızlık duymaması ve ekran kullanımını bir bağımlılık olarak değerlendirmemesi en büyük risk olarak karşımıza çıkıyor.
Yaşa bağlı olarak farklı sonuçlar doğurabiliyor
Fiziksel açıdan çok fazla olumsuzluklara yol açan ekran bağımlılığı, yaşa bağlı olarak farklı sonuçlar gösterebiliyor. Bunlar;
- Göz kuruluğu, bulanık görme,
- Hareketsizlik kaynaklı kilo artışı,
- Postür bozuklukları, boyun ve bel ağrısı,
- Uykuya dalmakta güçlük ve kalitesiz uyku,
- Aile içi iletişim sorunları,
- Gerçek hayattaki sosyal becerilerin zayıflaması,
- Sosyal etkileşim becerilerinde yetersizlik,
- Konuşma geriliği şeklinde sıralanabilir.
Çocuklarda ise iletişim ve göz teması kurma azalıyor, dil gelişimi yavaşlıyor ve oyun ile sosyal etkileşime olan ilgi düşüyor.
Psikolojik etkileri büyük
Ekran bağımlılığı, sadece fiziksel değil aynı zamanda psikolojik açıdan da bireyler üzerinde ciddi etkiler yaratıyor. Sürekli ekrana maruz kalmak dikkat dağınıklığı, anksiyete, depresyon ve uyku bozuklukları gibi sorunlara yol açarken günlük yaşamı planlama ve organize etmede zorluklar yaşanmasına neden oluyor. Ayrıca; aşırı ağlama, sinirlilik, cihazdan uzak kalındığında huzursuzluk, stres ve öfke gibi tepkiler de sıkça görülüyor. Özellikle çocuklarda ise bu durum, duygusal gelişimin gecikmesine sebep oluyor.
Ekran bağımlılığından kurtulmak için ne yapılabilir?
Ekran bağımlılığıyla başa çıkmak için öncelikle bilinçli farkındalık geliştirmek gerekiyor. Bunun ardından şu yöntemler uygulanabilir:
- Günlük ekran kullanımını sınırlandırmak,
- Teknolojiye ayrılan zamanı planlamak ve kontrol etmek,
- Bildirimleri kapatmak ve gereksiz uygulamalardan uzak durmak,
- Ekran dışı aktivitelerle meşgul olmak (Kitap okumak, spor yapmak, doğada vakit geçirmek gibi alışkanlıklar)
- Teknolojisiz zaman dilimleri oluşturmak ve sosyal ilişkileri güçlendirmek,
- Eğer bağımlılık ciddi boyuttaysa profesyonel yardım almak da çözüm yolları arasında yer alır.