Bursa Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Birol Taş, pandemi döneminde artan kuraklık sorununu gözlemleyerek, su tüketimi yüksek olan buğday, çeltik ve ayçiçeği gibi ürünlerin daha az suyla verimli yetiştirilebilmesi üzerine yoğunlaştı. Bu amaçla fakültenin araştırma alanında, bölgede yetişen 7 farklı çeltik çeşidini seçerek küçük ölçekli denemeler gerçekleştirdi.
Geleneksel tava yönteminde 1 hektarlık alanda 10 ila 15 bin metreküp arasında su kullanılırken, damla sulama sistemiyle yetiştirilen çeltikte bu miktar yaklaşık 6 bin metreküpe kadar düştü. Prof. Dr. Taş, "Tava usulü, suyla kaplı setlerle çevrili tarlalarda uygulanıyor. Ancak artan kuraklık nedeniyle suyu daha verimli kullanmamız gerekiyor. Damla sulamada 6 bin 200 metreküp su kullandık, yani yüzde 50’den fazla tasarruf sağladık" diye konuştu.
Hastalık ve yabancı ot problemlerinde büyük azalma
Damla sulama yöntemiyle yapılan denemelerde hastalık ve yabancı ot sorunları da önemli ölçüde önlendi. Geleneksel yöntemlerde, suyun sürekli birikmesi nedeniyle kök hastalıkları ve yabancı otlar yaygınken, damla sulama sayesinde bu riskler azaldı. Prof. Dr. Taş, "Klasik yöntemde ilaçlama ihtiyacı yüksek. Ancak damla sulamada su doğrudan bitkiye verildiği için hastalık ve yabancı ot sorunları minimuma indi, ilaç kullanımına gerek kalmadı" dedi.
Ayrıca, gübreleme de damla sulama sistemiyle doğrudan yapıldı. Bu sayede bitkiler besin maddelerini çok daha verimli aldı.
Verim ve uzun vadeli hedefler
Yapılan denemelerde, damla sulama ile elde edilen verim geleneksel yönteme göre yüzde 10-15 daha düşük olarak tespit edildi. Ancak Prof. Dr. Taş, bunun çalışmaların yeni olmasından kaynaklandığını ve önümüzdeki 1-2 yıl içinde verim seviyesinin artacağını belirtti. Çalışmalar kapsamında, çiftçilerin en çok memnun kaldığı 7 farklı çeltik çeşidi kullanıldı. Amaç, çiftçilere bu yöntemle uyumlu, dayanıklı çeşitler sunmak.
Taş, "Damla sulama sistemini mısır ve çilekte kullanılan standart tesisatla uyguladık. Böylece çiftçinin kolayca adapte olacağı bir yöntem geliştirdik. Toprak altı sistemleri maliyetli olduğu için, çiftçinin bu yöntemi kabul etmesi zor olurdu" diye konuştu.
Tarımda sürdürülebilir su yönetimi ve geleceğe dönük adımlar
Dünyada tarım sektörü, toplam su kullanımının yüzde 80’ini oluşturuyor. Su kaynaklarının giderek azalması nedeniyle, verimli sulama yöntemleri kritik önem taşıyor. Prof. Dr. Taş, özellikle tohumun çimlenmesi, kardeşlenme ve başak bağlama dönemlerinde bitkinin su stresine girmemesi için damla sulama sıklığını artırdıklarını belirtti.
Bu sistemle, kök hastalıkları, toprak tuzlulaşması gibi problemler önleniyor. Geleneksel çeltik üretiminde sürekli su altında kalan tarlalarda bu sorunlar zamanla tarım yapılmaz hale gelmesine yol açıyor. Damla sulama ile bu riskler minimize edilirken, hastalık ve zararlıların tamamen önüne geçiliyor.
Önümüzdeki dönemde TÜBİTAK projeleriyle daha fazla çeşit ve akıllı sulama sistemleri üzerinde çalışılacak. Prof. Dr. Taş, "Dayanıklı çeltik çeşitlerini damla sulama ile birleştirebilirsek, Türkiye’de çeltik üretiminde devrim yapabiliriz" ifadelerini kullandı.