TÜİK'in 2005 senesinden 2023 yılına kadar kamuoyuna açıkladığı ‘Yazılı Medya İstatistikleri’, 2024 yılından itibaren Basın İlan Kurumu’nun (BİK) idari kayıtları kullanılarak ‘Süreli Yayın İstatistikleri’ başlığıyla yayımlandı.
İstatistik çalışması; BİK görev alanındaki süreli yayınlara dair sayısal veriler, gazetelerin tirajları, internet haber sitelerinin ziyaretçi trafikleri, resmi ilan ve reklamların senelere göre adet ve tutarları, içerik türleri, istihdam edilen basın çalışanı sayısı, kadın-erkek istihdam oranı, basın çalışanlarının eğitim durumları ve kadro unvanları gibi kapsamlı bilgilere yer verdi.
Bu sene ilk defa internet haber sitelerinin de dahil edildiği çalışma, resmi ilan ve reklam yayımlayarak kamu desteği alan yayınlara dair bilgiler ışığında Türk basınının genel görünümünü özetledi.
2 bin 40 süreli yayın resmi ilan ve reklam ekosisteminde
2024'te 753’ü gazete, 349’u da internet haber sitesi olmak üzere toplam bin 102 süreli yayın mevzuattaki kriterleri karşıladı ve BİK aracılığıyla resmi ilan yayımladı. Yalnızca resmi reklam yayımlayan gazete, dergi ve internet haber sitesi sayısı ise 938 oldu. Böylece, 2023'te 2.079 olan süreli yayın sayısı yüzde 1,8 oranında azaldı 2024'te 2 bin040 oldu.
753 gazetenin yüzde 95,9’i yerel, yüzde 3’ü yaygın, yüzde 1,1’i ise bölgesel yayınlardan meydana geldi. Gazetelerin yayımlanma sıklığına bakıldığında ise 456’sının günlük, 297’sinin ise haftada 2 ile 6 gün arasında değişen periyotlarla yayımlandığı istatistiklere yansıdı.
349 İnternet haber sitesinin yüzde 4,6’sı Genel Kategori, yüzde 5,4’ü 1. Kategori, yüzde 5,2’si 2. Kategori, yüzde 35,2’si 3. Kategori, yüzde 22,4’ü 4. Kategori, yüzde 27,2’si de 5. Kategori’de bulundu.
En fazla süreli yayının olduğu şehirler arasında 372 yayınla birinci sırada yer alan İstanbul’u 109 yayınla Ankara, 97 yayınla Bursa, 93 yayınla Balıkesir, 89 yayınla İzmir, 82 yayınla Kahramanmaraş, 58 yayınla Konya, 54’er yayınla Kocaeli ve Antalya izledi.
938 adet süreli yayın resmi reklam yayımladı
Türkiye genelinde yalnızca resmi reklam yayımlayan gazete ve dergi sayısı 474 olarak gerçekleşti. En fazla dergi 251 ile İstanbul’da yayımlandı, 71 dergi ile Ankara, 39 dergi ile İzmir'de yayımlandı. Bu yayınların 16’sı günlük, 59’u haftalık, 43’ü 15 günlük, 246’sı aylık, 64’ü iki aylık, 46'sı ise üç aylık periyotlarla yayımlandı.
Yalnızca resmi reklam yayımlayan 464 internet haber sitesinden 69’u Kahramanmaraş’ta, 64’ü Bursa’da, 44’ü İstanbul’da, 33’ü Balıkesir’de, 31’i de Kocaeli’de yer alıyor.
Gazete tirajları düşüşte
Gazetelerin toplam tirajı 2023'e göre yüzde 27,5 oranında düşüş gösterdi, 2024'te 462 milyon 707 bin 383 olarak gerçekleşti.
Yaygın statüdeki 23 gazete 370 milyon 522 bin 910, 722 yerel gazete 90 milyon 178 bin 456 adet, 8 bölgesel gazete ise 2 milyon 006 bin 017 adet satış rakamına ulaştı.
9 milyar ziyaretçiyle birlikte 46 milyar sayfa görüntülemesi
Basın İlan Kurumu’nun dijital ölçümleme sistemi BİK Analitik tarafından gerçekleştirilen internet haber sitelerinde yapılan trafik analizleri, bu sene itibarıyla resmi istatistiklere dahil edilerek ilk defa kamuoyuna sunuldu. Dijital basına duyulan okur ilgisi, sayısal verilerle ilk defa görünürlük kazandı.
İnternet haber sitelerinde toplam 9 milyar 292 milyon 640 bin 555 tekil ziyaretçi tarafından 46 milyar 714 milyon 549 bin 465 sayfa görüntülenmesi yapıldı.
Toplam tekil ziyaretçi trafiğinin; yüzde 56,1’i Genel Kategorideki internet haber sitelerinde oluşuştu, yüzde 14,6’sını 1. Kategori, yüzde 3,2’sini 2. Kategori, yüzde 17,1’ini 3. Kategori, yüzde 6,2’sini 4. Kategori, yüzde 2,8’ini ise 5. Kategorideki internet haber siteleri elde etti.
Yayınların yüzde 88’i siyasi, haber ve güncel içeriklerden oluştu
Türkiye genelindeki 2 bin 040 süreli yayın içeriklerine göre tasnif edildiğinde, bin 812 yayının ‘siyasi-haber-güncel’ içerik türünde yayım yaptığı görüldü.
Resmi ilan yayımlayan 753 gazetenin tamamı siyasi-haber-güncel içerik türünde yayımlandı; dergi vasfındaki 474 yayından 261’i siyasi-haber-güncel , 85’i sektörel-mesleki, 47’si kültür-turizm-tanıtım, 32’si ekonomi-ticaret-finans, 16’sı fikir-sanat, 12’si magazin-moda-alışveriş, 10’u spor, 6’sı bilim-bilişim-teknik, 4’ü ise sağlık ve diğer 16 yayın da farklı içerik türleri altında sınıflandırıldı.
813 internet haber sitesinden 798’i siyasi-haber-güncel, 7’si sektörel-mesleki, 4’ü spor, 4’ü de ekonomi-ticaret-finans içerik türünde okurlarının beğenisine sunuldu.
Basın sektöründe kadın istihdam oranı yüzde 39
Gazete ve internet haber sitelerinde çalışan 7 bin 719 basın çalışanının 3 bin 013’ünü kadınlar oluşturdu. Gazetelerde bin 599’u kadın ve 2 bin 716’sı da erkek olmak üzere toplam 4 bin 315, internet haber sitelerinde ise bin 414’ü kadın bin 990’ı da erkek olmak üzere toplam 3 bin 404 basın çalışanı istihdam edildi.
Gazetelerde çalışanların yüzde 44,5’i muhabir, yüzde 26,4’ü sayfa editörü, yüzde 19,4’ü yazı işleri müdürü, yüzde 7,4’ü yazar, yüzde 2,1’i de haber müdürü kadrosunda görev yaptı.
İnternet haber sitelerinde istihdam edilenlerin yüzde 39,7’si muhabir, yüzde 36,4’ü internet editörü, yüzde 11’i sorumlu yazı işleri müdürü, yüzde 9,5’i yazar, yüzde 3,4’ü de haber müdürü kadrosunda görev aldı.
Çoğu çalışan lisans mezunu
Basın çalışanlarının eğitim düzeyleri incelendiğinde ise yüzde 43,8 oranıyla büyük çoğunluğunun lisans seviyesinde eğitim gördüğü istatistiklerde yerini aldı. Yüzde 32,2 ile lise, yüzde 11,3 ile ön lisans, yüzde 10,1 ile lise altı, yüzde 2,6 ile de yüksek lisans ve doktora mezunu gazeteciler bulunuyor.
İlan ve reklam adetlerinde düşüş, bedellerde artış
2024'te yayımlanan resmi ilan ve reklamların bedeli 2023'e göre yüzde 90 oranında arttı, toplam 3 milyar 985 milyon 113 bin 210 lira oldu. Buna karşın 2023'te yayımlanan 158 bin 221 adet ilan, yüzde 7,1 azaldı, 2024'te 146 bin 944'e geriledi.
2024'teki kamu desteğinin yüzde 84,5’ini resmî ilanlar, yüzde 15,2’sini resmî reklamlar, yüzde 0,3’sini de özel ilan ve reklamlar oluşturdu.