Sevgili okurlarım!
Ankara'yı tarihi, coğrafyası, kültürel ve iktisadi hayatı ile anlatmaya ve yazmaya devam ediyorum. Elbette ilgi alanımız geçmişe Cumhuriyet'in kuruluş yıllarına dair. Bugün ve bundan sonraki yazımda yine sizlerle 1935 yıllarında gezineceğim. Seyyah Kandemir'in notlarını, onun gözlemlerini günün Türkçesi ile paylaşmak istiyorum. İlgileneceğinizi, ilgi göstereceğinizi biliyorum. Elektronik ortamda takipleriniz ve okumalarınız çok anlaşılır bir biçimde ortada.
İyi okumalar diliyorum.
"Ankara'nın coğrafi mevkii onu tarihin her devrinde oldukça mümtaz bir mevkide tutmuştur. Eski yollar sisteminde şehir yalnız Orta Anadolu'ya hâkimdi ve bu hâkimiyeti asırlarca sürmüştü. Tarih gösteriyor ki, şehrin ehemmiyeti sadece kalesi için değildi. Bilhassa feodal devirlerde Ankara'ya siyaseten hâkim olan hükûmetler onun iktisadî mevkiinden de büyük istifadeler temin etmiştiler.
Bu gün şehrin ehemmiyeti düne benzemez. Esasen «demiryolu siyaseti» dünkü iktisat ve yol sistemini altüst etmiştir. Bu güne kadar ayrı bir iktisadi nizamda yaşayan Orta Anadolu, tren yolları sayesinde gerek Türkiye'nin ve gerek diğer memleketlerin iktisadi hayatına karışmıştır. Bir taraftan Ankara-Sivas, Ankara-Irmak-Ereğli hattı, diğer taraftan Haydarpaşa - Eskişehir - Ankara hattı hükümet merkezini hem Karadeniz, hem Akdeniz ticari havzalarına bağlamıştır. Demiryolu programı tamamıyla bitmiş olduğu gün Ankara, Türkiye'nin hemen en mühim bir toplama ve dağıtma » merkezi olacaktır. Bu gün için Akdeniz'deki mahreç, mesela Mersin ve iskelesi merkeze çok uzaktır ve dolaşık yollardan bağlıdır. Belki ileride bu mahreç meselesi de hal olunur. Samsun ve Ereğli cihetinden bağlanacak Karadeniz ticarî sahası ile Sivas-Erzurum ve temdidi demiryollarının bağlayacağı şark hinterlandı yeni hükümet merkezini, bugün tasavvur edemeyeceğimiz daha mühim bir mevkie yükseltecektir. Zaten mazinde Ankara bu havalinin bir transit şehri idi. Eğer demiryolları biterse bir de Trabzon liman ile, Tebriz yol ile ve Kafkas hatlarıyla birleşecek olan Orta Anadolu herhalde kuvvetli bir ticaret ve sanat hayatı, yaşayacaktır.
Mamafih, bugün için Ankara bu vadide henüz geridir. Lâzım olan İktisadî Teşkilât henüz azdır ve zaiftir. Zaten şehir imar ve iktisat programının ilk maddelerini tatbik etmekle uğraşmaktadır. Bu programın ana hatları ikmal edilince şehrin ticaret ve sanat hayatı da tabiatıyla inkişaf edecektir.
Şimdiki halde şehir müstehliktir. Fakat etrafı, vilâyet itibarıyla, oldukça müstahsildir ve kazanç sahibidir. Şehrin müstehlik olması burasının henüz imar edilmekte bulunmasındandır. Her şeyi noksan olan bir hükûmet merkezi bütün ihtiyaçlarını elbette dahilden ve etrafından tedarik edemezdi. Mamafih çimento, tuğla, kireç, kereste, taş, amele ve usta gibi en mühim imar malzeme ve vasıtaları kâmilen yerlidir, muhitin malıdır. Şehir imar malzemesinin hemen yarısını civarından temin eder. Zaruri ihtiyaçlar İstanbul'dan, Adana'dan gelmektedir. Sebze, meyve, un, et muhitten tedarik olunur.